نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشگاه اصفهان، ایران.
چکیده
پژوهش حاضر در تلاش است تا به تجزیه و تحلیل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال بیداری اسلامی بحرین بپردازد.بیداری اسلامی در بحرین از اهمیت خاصی برای جمهوری اسلامی ایران برخوردار است.بحرین به واسطۀ حدود 75 درصد جمعیت شیعی،بیشترین قرابت را با ابعاد قدرت نرم انقلاب اسلامی ایران در طول سه دهۀ گذشته برقرار کرده است. مؤلفههای قدرت نرم انقلاب اسلامی و ارزشهای منبعث از آن،تأثیرات به سزایی بر وقوع جنبشهای مردمی در بحرین داشته است.در این میان،جمهوری اسلامی ایران در راستای نقشآفرینی هر چه بیشتر شیعیان این کشور و احقاق حقوق آنها، سازوکارها و اقدامات مؤثری را دنبال کرده است.این پژوهش در تلاش برای پاسخ به این سؤال اصلی است که: جمهوری اسلامی ایران در قبال بیداری اسلامی بحرین چه سیاستی را دنبال میکند؟فرضیه پژوهش این است که جمهوری اسلامی ایران بر اساس اصول و مبانی اعتقادی و انقلابی خود، ضمن مخالفت با سیاست سرکوب و ارعاب مقامات بحرینی،در جهت احقاق حقوق شیعیان بحرین و تأمین اهداف و سیاستهای آنها مبادرت میورزد.یافتههای این مقاله نشان میدهد؛بر مبنای آموزههای مطروحه در نظریۀ سازه انگاری، جمهوری اسلامی ایران بر اساس هویتی که از خود و همچنین رژیم های آلسعود عربستان و آلخلیفه تعریف کرده و تحولات بحرین را مصداقی بارز از بیداری اسلامی میداند،سیاست خارجی خود را در قبال تحولات بحرین پیگیری میکند.برای تحلیل دادههای این پژوهش از روش تحلیلِ کیفی استفاده شده است.
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
Investigating and analyzing the Islamic Republic of Iran's approach to the Islamic Awakening of Bahrain
نویسنده [English]
- Hamid Dorj
Graduate of Political Science, University of Isfahan, Iran
چکیده [English]
The present study seeks to analyze the foreign policy of the Islamic Republic of Iran towards the Islamic Awakening of Bahrain.The Islamic Awakening in Bahrain is of particular importance to the Islamic Republic of Iran.Bahrain, with about 75 percent of the Shiite population, has been most closely aligned with the soft power of the Islamic Revolution in Iran over the past three decades.The components of the soft power of the Islamic Revolution and the values derived from it have had a profound effect on the emergence of popular movements in Bahrain.Meanwhile, the Islamic Republic of Iran has pursued effective mechanisms and measures in order to play a greater role in the Shiites of this country and to realize their rights.This study seeks to answer the main question:What is the policy of the Islamic Republic of Iran towards the Islamic Awakening of Bahrain?The hypothesis of the research is that the Islamic Republic of Iran, based on its doctrinal and revolutionary principles, opposes the policy of repression and intimidation of Bahraini officials in order to realize the rights of Bahraini Shiites and achieve their goals and policies.The findings of this article show;Based on the teachings proposed in the theory of structuralism, the Islamic Republic of Iran based its identity on itself, as well as the regimes of Al-Saud, Saudi Arabia and the Caliphate, and considers the developments in Bahrain as a clear example of Islamic awakening.Pursues the developments in Bahrain.Qualitative analysis method has been used to analyze the data of this research.
کلیدواژهها [English]
- Iran
- Bahrain
- Islamic Awakening
- soft power
- Structuralism
آدمی، علی (1391)، «بحران بحرین و امنیت منطقهای جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه راهبرد، سال بیست و یکم، شماره 62، صص 168-141.
آدمی، علی، موسوی، سید محمدرضا و توتی، حسینعلی (1391)، «تحولات انقلابی بحرین و تعارضات مذهبی - ژئوپلتیکی ایران و عربستان سعودی»، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بینالمللی، دوره 4، شماره دهم، صص 169-141.
اسدی، علی اکبر و زارع، محمد (1390)، «بحرین بحرین: تعارض رویکردهای منطقهای»، فصلنامه رهنامه سیاستگذاری، سال دوم، شماره دوم، صص 198-179.
اسلامی، رضا (1378)، «خاستگاه تشیع در بحرین»، فصلنامه هفت آسمان، تابستان 1378، شماره دوم، صص 27-43.
افضلی، رسول و میرزادهکوهشاهی، مهدی (1393)، «تبیین ژئوپلیتیکی عدم استقرار دموکراسی در بحرین»، فصلنامه شیعهشناسی، سال دوازدهم، شماره 48، صص 102- 75.
بهرامی، قدرتالله و خدادادی، محمد اسماعیل (1389)، «جغرافیای سیاسی – اقتصادی ایران»، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، قم: انتشارات زمزم هدایت، صص 168-1.
بیلیس، جان و اسمیت، استیو (1397)، جهانی شدن سیاست: روابط بینالملل در عصر نوین: زمینه تاریخی و نظریهها، ساختارها و فرآیندها، ترجمه ابوالقاسم راهچمنی و همکاران، تهران: مؤسسه فرهنگی و مطالعات و تحقیقات بینالمللی تهران.
بینام (1388)، کتاب سبز بحرین، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی، مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
راثی، علی (1392)، «تحولات جهان عرب و امنیت ملی جمهوری اسلامی»، وبلاگ ایران بازگو (علی راثی)، 19/10/1392، قابل دسترسی در: https://iranbazgoo.persianblog.ir/
توال، فرانسوا (1384)، ژئوپلیتیک شیعه، ترجمه کتایون باصر، تهران: ویستار، چاپ دوم.
توتی، حسینعلی و دوستمحمدی، احمد (1392)، «تحولات انقلابی بحرین و بررسی راهبردهای سیاست خارجی ایران در قبال آن»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال دهم، شماره 33، صص 226-209.
حاتمی، محمدرضا (1392)، «تحولات بحرین: بررسی چالشها و فرصتهای پیشروی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهشهای سیاسی جهان اسلام، سال سوم، شماره سوم، صص 25-1.
خواجهسروی، غلامرضا و رحمتیپور، لیلا (1396)، « هویت و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال تحولات بحرین»، فصلنامه سیاست جهانی، دوره ششم، شماره سوم، ص 207-181.
دهشیری، محمدرضا و عبداللهخانی، علی (1394)، «رویکرد جمهوری اسلامی ایران در تحولات کشورهای خاورمیانه پس از 2011(مطالعه موردی بحرین و سوریه)»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال چهارم، شماره 15، صص 75-55.
دهشیری، محمدرضا و نجاتیآرانی، حمزه (1391)، چالشهای مشترک فرهنگی- مذهبی فراروی گفتمان بیداری اسلامی، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال 9، شماره 28، صص 314-299.
دهقانیفیروزآبادی، سیدجلال و فرازی، مهدی (1391)، «بیداری اسلامی و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال نهم، شماره 28، صص190-163.
ذاکریان، مهدی (1382)، حقوق بشر و خاورمیانه، تهران: مرکز پژوهشهای علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه، چاپ اول.
ذوالقدر، مالک و میرمحمدی، مهدی (1395)، باز درآمدی بر تحلیل سیاست خارجی، تهران: انتشارات مخاطب، چاپ اول.
رضایی، مسعود و جهانیان، شهاب (1393)، «انقلاب بحرین، بیداری اسلامی و علل ناکامی آن»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال یازدهم، شماره 36، صص 202-183.
رهبر، عباسعلی، نجاتپور، مجید و موسوینژاد، مجتبی (1394)، «قدرت نرم، انقلاب اسلامی ایران و بیداری اسلامی»، فصلنامه پژوهشهای راهبردی سیاست، سال چهارم، شماره 44، صص 39-9.
زارعمهریزی، الهام (1393)، «بازتاب انقلاب اسلامی ایران بر تحولات کشور بحرین»، فصلنامه فرهنگ پژوهش، دوره 7، شماره 18، صص 127-109.
شاهقلعه، صفیالله و اخوانکاظمی، مسعود (1395)، «درصد جمعیت شیعیان در چند کشور اسلامی»، فصلنامه شیعهشناسی، دوره 14، صص 73-35.
شفیعی، نوذر و زمانیان، روحالله (1390)، «مفهوم سیاست خارجی از دیدگاه نظریهها(واقعگرایی، لیبرالیسم و سازهانگاری)»، مجله اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 285، صص 129-114.
طلائی، مسعود (1394)، «بررسی روابط ایران و بحرین در گذر تاریخ»، مرکز مطالعات خلیج فارس، 27/9/1394، قابل دسترسی در: http://www.persiangulfstudies.com/fa/pages/810
عابدیاردکانی، محمد، نادری، روحالله و شفیعی سیفآبادی، محسن (1390)، «تحلیل سازهانگارنه از رفتار دولتهای بزرگ با ایران در دورۀ رضاشاه» فصلنامه دانش سیاسی، دوره 7، شماره 13، صص 181-149.
متکی، منوچهر (1389)، «عربستان و بازی با آتش»، سایت تحلیلی خبری عصر ایران، 26/12/1389، قابل دسترسی در: http://www.asriran.com/fa/news/159930/
عسگرخانی، ابومحمد و بابایی، محمد (1391)، «امنیت هستیشناختی در خلیج فارس بعد ازانقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهشهای سیاسی جهان اسلام، سال دوم، شماره چهارم، صص 172-155.
کوشکی، محمد صادق، حسینی، سید محمود و قادری، محمد (1393)، «چشماندازی بر تأثیرات مؤلفههای قدرت نرم انقلاب اسلامی ایران بر بیداری اسلامی بحرین»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال یازدهم، شماره 39، صص 100-81.
گلیزوارهای، غلامرضا (1391)، «سیری در تاریخ و جغرافیای سرزمین بحرین: آتشفشان شیعیان بحرین برکرانه خلیج فارس»، مجله درسهایی از مکتب اسلام، قم: مؤسسه تعلیماتی و تحقیقاتی امام صادق(ع) ، شماره 616، صص 35-30.
متقی، ابراهیم و رشاد، افسانه (1390)، «نـقش قـدرت نرم در گسترش بیداری اسلامی خاورمیانه»، فصلنامه راهبرد دفاعی، سال نهم، شماره 33، صص 139-101.
متقی، افشین (1394)، «واکاوی زمینههای ناسازواری در ارتباط ایران و عربستان بر پایه نظریهی سازهانگاری»، فصلنامه پژوهشهای راهبردی سیاست، سال سوم، شماره 42، صص 161-141.
مسعودنیا، حسین، فروغی، عاطفه و چلمقانی، مرضیه (1391)، «ترکیه و بحران سوریه،از میانجیگری تا حمایت از مخالفان دولت»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، دوره1، شماره4، صص110-83.
مظفری، فرشته (1384)، «جایگاه قدرت نرم در استراتژی جمهوری اسلامی ایران در عراق جدید»، فصلنامه راهبرد دفاعی، سال سوم، شماره 8، صص 203-189.
نجفی، محمدصادق و بلندیان، غلامحسین (1392)، «تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر شکلگیری بیداری اسلامی در کشور بحرین»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال دهم، شماره33، تابستان1392، صص 189-208.
نیاکوئی، سید امیر (1390)، «تحولات اخیر خاورمیانه و شمال آفریقا؛ ریـشهها و پیـامدهای مـتفاوت»، فصلنامه روابط خارجی، سال سوم، شماره 4، صص 276-239.
نیاکوئی، سید امیر (1391)، کالبد شکافی انقلابهای معاصر در جهان عرب، تهران: نشر میزان، چاپ اول.
نیکو، حمید (1394)، «ماهیت شناسی جنبش سیاسی شیعیان بحرین»، بنیاد تاریخپژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی، 14 اردیبهشت ماه.
واعظی، محمود (1392)، انقلاب و تحولات سیاسی در خاورمیانه، تهران: انتشارات: وزارت امور خارجه، چاپ اول.
ونت، الکساندر (1384)، نظریه اجتماعی سیاست بینالملل، ترجمه حمیرا مشیرزاده، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی، چاپ اول.
هاشمینسب، سید سعید (1389)، «بحران بحرین»، فصلنامه پژوهشهای منطقهای، شماره 5، صص 38-19.
هزاوهای، سید مرتضی و باوریان، فریده (1395)، «بررسی رویکرد جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی به مسأله بیداری اسلامی(مطالعه موردی: قیام مردم بحرین)»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال پنجم، شماره 19، صص 189-165.
منابع انگلیسی
Akpinar, Pinar (2015), “Mediation as a Foreign Policy Tool in the Arab Spring: Turkey, Qatar and Iran”, Journal of Balkan and Near Eastern Studies, Volume 17, Issue 3, pp. 252-268.
Bahri, Luayy (2000) “The Socioeconomic Foundations of the Shiite Opposition in Bahrain”, Mediterranean Quarterly, Vol. 11, No. 3, pp.129-143.
Bayat, Asef (2011), “the post Islamist Revolutions”, Foreingn affairs, April, available at: http://www.foreignaffairs.com/articles/67812/asef-bayat/the-post-islamist-revolutions (Retrieved in 02/11/2013).
Choi, Ajin (2003), “the power of democratic coopration”, international security, Vol. 28, No. 1, pp. 53-142.
Downs, Kevin (2012), “A Theoretical Analysis of the Saudi-Iranian Rivalry in Bahrain”, Journal of Politics & International Studies, Vol 8, pp. 2013-237.
Fuller, Graham & Rend Francke (1999), The Arab Shia: The Forgotten Muslims, New York, St. Marti press.
Jones, Toby Craig (2006), ‘Rebellion on the Saudi periphery: modernity, marginalization, and the Shia uprising of 1979’, International Journal of Middle East Studies, 38(2), pp. 213–233.
Mehr Agency News (2011), “Iran’s support for uprisings has nothing to do with Sunnism”, Shiism, April 8, 2011, Available at: http://en.mehrnews.com/news/45349/Iran-s-support-for-uprisingshas-nothing-to-do-with-Sunnism
OnuF, Nicholas (2002), worlds of our making: the strange career if cohstructiv ism in international Relation, Cambridge: Harvard tiniversity press.
Tashjian, Yeghia (2013), “The Holy Alliance of Gulf Cooperation Council”, Strategic Outlook, Available at: http://strategicoutlook.org/publications/The_Holly_Alliance_of_GCC.pdf
Terrill, W. Andrew (2011), The Saudi-Iranian Rivalry and the Future of Middle East Security, CreateSpace Independent Publishing Platform.
Sackman, Michael and Audi, Nadim (2011) ‘Security forces in Bahrain open fire on protestors’, The New York Times, February, available at: https://www.nytimes.com/2011/02/19/world/middleeast/19bahrain.html