نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار زبان و ادبیات عربی، گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
2 دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی، گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
چکیده
میخائیل باختین (1895-1975م) از اندیشمندان و نظریه پردازان برجستۀ نقد ادبی است و نظریه «مکالمه گرایی» (Dialogism) او به بررسی زمینه های ایجاد گفتگو و چندصدایی در متون می پردازد، لذا از این جهت می توان بر پایۀ آن مقاصد ادیبان پایداری و شیوه های انتقال مفاهیم اجتماعی را بررسی نمود. (مسئله) پژوهش حاضر بر آن بوده تا با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی کارکرد مؤلفه های منطق گفتگویی باختین از قبیل تک گویی، کارناوال، چند زبانی و کرونوتوپ در قصیده جداریۀ محمود درویش، شاعر و نویسنده مقاومت فلسطین (1941-2008م) بپردازد. (روش) دلیل انتخاب این موضوع پژوهشی، از آن روست که قصیدۀ مزبور به عنوان یکی از عوامل پویایی شعر درویش، محصول سال های اسارت وی در زندان های رژیم صهیونیستی و نوعی مقاومت و پیکار علیه زورگویان رژیم اشغالی تلقّی می شود. با عنایت به نتایج پژوهش، درویش در این قصیدۀ پرمعنا با بهره گیری از برخی آموزه های نقد ادبی مدرن به انتقال تفکر پایداری و مقاومت به دیگران می پردازد و می کوشد تا با تکیه بر گزاره های خطابی نظیر پرسش، ندا، امر، نمادها و شخصیّت های تاریخی که بر منطق گفتگویی دلالت دارند و برجسته ترین شگرد او برای آفرینش فضای چندصدایی هستند، بر خاصیّت گفتگومندی شعرش در راستای ایجاد همبستگی و بیداری اسلامی بیفزاید. (یافتهها)
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The function of the theory of conversational logic of Mikhail Bakhtin Representing the ideas of stability and Islamic awakening in the ode of Mahmoud Darvish
نویسندگان [English]
- Omid Jahanbakht layli 1
- Zahra mafi 2
1 Assistant Professor of Arabic Language and Literature, Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Gilan University, Rasht, Iran
2 Master of Arabic Language and Literature, Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Gilan University, Rasht, Iran
چکیده [English]
Mikhail Bakhtin (1895-1975 AD) is one of the prominent thinkers and theoreticians of literary criticism and his "Dialogism" theory examines the contexts of dialogue and polyphony in texts, so from this point of view, the intentions of writers can be based on that. It examined the sustainability and ways of transferring social concepts. (Problem) The present research aims to investigate the function of Bakhtin's dialogue logic components such as monologue, carnival, multilingualism and chronotope in the ode of Mahmoud Darwish, a poet and author of the Palestinian resistance (1941-2008), using a descriptive-analytical method. . (Method) The reason for choosing this research topic is that the said ode is considered as one of the dynamic factors of Darvish's poetry, the product of his years of captivity in the prisons of the Zionist regime and a form of resistance and struggle against the oppressors of the occupation regime. Considering the results of the research, in this meaningful ode, Darvish uses some teachings of modern literary criticism to convey the idea of stability and resistance to others and tries to rely on rhetorical propositions such as questions, calls, orders, symbols and The historical figures that imply the logic of conversation and are his most prominent method for creating a polyphonic atmosphere, add to the conversational nature of his poetry in order to create solidarity and Islamic awakening. (findings)
کلیدواژهها [English]
- Mikhail Bakhtin
- dialogue logic
- Mahmoud Darwish
- Jadarieh'
- s ode
- احمدی، بابک (1378). ساختار و تأویل متن، تهران: مرکز.
- انوشه، حسن (1381). فرهنگنامه ادب فارسی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- باقری خلیلی، علیاکبر و مرضیه حقیقی (1393). گفتوگو در شعر فروغ فرّخزاد با تکیه بر منطق مکالمۀ میخاییل باختین، بوستان ادب، سال ششم، شماره 4، صص46-23.
- بوبر، مارتین (1380). من و تو، ترجمۀ ابوتراب سهراب و الهام عطاردی، تهران: فرزان روز.
- پورنامداریان، تقی (1385). منطق گفتگو و غزل عرفانی، مطالعات عرفانی، شمارۀ سوم، صص30-15.
- پژوهنده، لیلا (1384). فلسفه و شرایط گفتگو از چشمانداز مولوی با نگاهی تطبیقی به آرای باختین و بوبر، مقالات و بررسیها، دفتر 77 (2)، صص11-34.
- تودوروف، تزوتان (1377). منطق گفتگویی میخائیل باختین، ترجمه داریوش کریمی، تهران: مرکز.
- درویش، محمود (2000). جداریة، الطبعة الثانیة، لندن: دار ریاض الریس للکتب والنشر.
- الربیحات، عمر احمد (لا تا). الأثر التوراتی فی شعر محمود درویش، عمان: الیازوری.
- رنجبر، محمود (1395). خوانش باختینی رمان حیات خلوت، ادبیات پایداری، شماره 15، صص205-229.
- شاکر، تهانی (2004). محمود درویش ناثراً، الطبعة الأولی، بیروت، المؤسّسة العربیة للدّراسات والنشر.
- شمیسا، سیروس (1378). نقد ادبی، چاپ اول، تهران: فردوس.
- شمیسا، سیروس (1388). نقد ادبی. چاپ سوم، تهران: فردوس.
- الضاوی، أحمدعرفات (1389). کارکرد سنّت در شعر معاصر عرب، ترجمۀ سیدحسین سیّدی، چاپ دوم، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
- غلامحسینزاده، غریبرضا؛ نگار غلامپور (1387). میخائیل باختین، تهران: روزگار.
- کارآمد، راضیه و همکاران (1398). مضامین مشترک پایداری در سرودههای سلمان هراتی و إبراهیم المقادمه، فصلنامه مطالعات بیداری اسلامی، شماره 15، صص 7-30.
- محمودی، اعظم (1398). بررسی جنبشهای بیداری اسلامی با رویکرد آسیبشناسانه، مطالعات بیداری اسلامی، شماره 16، صص 113-135.
- فصلنامه میرصادقی، جمال (1376). عناصر داستان، چاپ سوم، تهران: سخن.
- مقدادی، بهرام؛ فرزاد بوبانی (1382). جویس و منطق مکالمه: رویکردی باختینی به اولیس جیمز جویس، پژوهشهای زبان خارجی، شمارۀ15، صص19-29.
- نادری، اسماعیل و همکاران (1401). گفتمان مقاومت فلسطین؛ طلیعه بیداری اسلامی در میان شاعران معاصر عرب، فصلنامه مطالعات بیداری اسلامی، شماره دوم (پیاپی 24)، صص51-79.
- نامورمطلق، بهمن (1387). باختین، گفتوگومندی و چندصدایی: مطالعۀ پیشابینامتنیت باختینی. پژوهشنامۀ علوم انسانی، شمارۀ 57، صص 398- 414.
- نوربخش، سهیلا؛ نادر جهانگیری (1395). بازنمایی معنای ذهنی زمان آینده در پارهگفتارهای زبان فارسی بر پایه نظریه معناشناسی پیش فرض. نشریه زبانپژوهی، شماره 21، صص87-106.