نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار و عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه حضرت معصومه س، قم، ایران
چکیده
پژوهش حاضردرصددآشکارسازی و تحلیل نگرش امامعلی (ع) به مبانی سیاست بر پایه اخلاق و واکاوی آسیبهای آن در پایداری حکومتها وبیداری ملتها نگارش شده است(مسئله)؛ این تحقیق که با روش کیفی و رویکرد توصیفی - تحلیلی مبتنی بر دادههای کتابخانهای با تأکید بر نهجالبلاغه سامان یافته، میکوشد زیر ساختهای پیوند اخلاق و سیاست را در نگرش امامعلی(ع) و با تکیه بر خطبهها، نامهها و کلمات قصار نهجالبلاغه تبیین کند.(روش) نگره سیاست بر پایه اخلاق به عنوان یکی از رویکردهای مطرح شده در پیوند این دو مقوله با یکدیگر است که بررسی جامع از بُنمایهها و درونمایههای آن میتواند در سطح گسترده بر پایداری حکومتها و بیداری ملتها اثر شگرفی گذارد.(فرضیه) با فحص در رهیافت اندیشه حکومتی امام (ع) میتوان چنین دریافتکه سیاست علی رغم تنوع برداشتها، بدون پشتوانه اخلاق آسیبهای مختلف فردی و اجتماعی را به همراه خواهد داشت. بهسازی زیر ساختهای اخلاقمداری درسیاست میتواند زمینه اصلاح رفتارها و مناسبات جمعی را فراهم سازد. رهآورد این رویکرد، تجمیع زیرساختهای جامعه بر پایه اخلاقمداری و دینمداری به ویژه گفتمان در پیوند با نهاد زمامداری است. برونداد و یافتهها نشان میدهد در اندیشه امام نگرش توحیدمدارانه، امانتمدارانه، خدمتمدارانه، ابزارمدارانه، کرامتمدارانه به سیاست و سیاستگذاری زمینه را برای حاکمیتی سالم و جامعهای آگاه، نظاممند و اخلاقمدار فراهم میکند. لذا این نگرش بستری مناسب برای همدلی و تجلی تعامل هدفمند در جامعه خواهد شد.(یافتهها)
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The foundations and effects of the ethical approach to politics in the stability of governments and the awakening of nations with an emphasis on Nahj-ul-Balagha
نویسنده [English]
- mohsen rafat
Assistant Professor, Department of Quran Science and Hadith, Hazrat-e Maʼsoumeh University, Qom, Iran
چکیده [English]
The current research is written to reveal and analyze the attitude of Imam Ali(AS)towards the foundations of politics based on ethics and to analyze its harms in the stability of governments and the awakening of nations(problem);This research,organized with a qualitative method and a descriptive-analytical approach based on library data with an emphasis on Nahjal-Balagha,tries to explain the infrastructures of the connection between ethics and politics in the attitude of Imam Ali(AS).(method)The view of politics based on ethics is one of the approaches proposed in the connection of these two categories with each other,and a comprehensive review of its principles and contents can have a tremendous effect on the stability of governments and the awakening of nations in a wide level.(hypothesis)By examining the approach of the government thought of Imam (AS),it can be seen that despite the variety of views,politics without the support of ethics will bring various personal and social harms. The result of this approach is to consolidate the infrastructure of the society based on morality and religion,especially discourse in connection with the institution of governance. The findings show that in Imam's thought,monotheistic,trust,service,tool-,and dignity-oriented attitude towards politics and policy-making provides the basis of a healthy governance and an informed,systematic and ethical society. Therefore,this attitude will be a suitable platform for empathy and the manifestation of purposeful interaction in society.(Findings)
کلیدواژهها [English]
- Politics and Ethics
- Harms
- Awakening
- stability of governments
- Imam Ali (AS)
- Nahj al-Balagha
- قرآنکریم.
- ابنابیالحدید. عبدالحمیدبنهبةالله(1378ق). شرحنهجالبلاغة. مصر: داراحیاءالکتب العربیة.
- ابناثیر،عزّالدینابوالحسن(1385ق). الکاملفیالتاریخ،بیروت: دارصادرـ داربیروت.
- ابنخلدون،عبدالرحمنبنمحمد(1408ق). تاریخ ابنخلدون. بیروت: دارالفکر.
- ابنخلدون،عبدالرحمنبنمحمد(1390). مقدمه ابنخلدون. ترجمه: محمد پروینگنابادی، تهران: بینا.
- ابنسعد،محمد(1410ق). الطبقاتالکبری. بیروت:دارالکتبالعلمیة.
- ابنعساکر،علیبنحسن(1415ق). تاریخ مدینة دمشق. بیروت: دارالفکر.
- ابنفارس،أحمد،(1404ق). معجم مقاییس اللغة.قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
- ابنکثیردمشقی،اسماعیل(1422ق). البدایةوالنهایة. بیروت: دارالمعرفة.
- ابنمنظور،محمدبنمکرم(1414ق). لسانالعرب. بیروت: دارالفکرـ دارصادر.
- ابنهشام،عبدالملک(بیتا). السیرةالنبویة. بیروت،دارالمعرفة.
- اربلی،علىبنعیسى(1381ق). کشفالغمةفیمعرفةالأئمة. تبریز: بنىهاشمى.
- اسلامی،سیدحسن(1383). نسبت اخلاق وسیاست؛ بررسی چهار نظریه. علومسیاسی، ص141ـ162.
- باغچهوان، سعید(1383). بیداری اسلامی و اندیشههای سیدجمالالدین اسدآبادی، اندیشه انقلاب اسلامی، ش10، ص227ـ241.
- بسوی،یعقوببنسفیان(1401ق). المعرفةوالتاریخ. بیروت: مؤسسةالرسالة.
- بلاذری،احمدبنیحیى(1397ق). أنسابالأشراف. بیروت: دارالتعارف.
- بیهقى،احمدبنحسین(1405ق). دلائلالنبوة. بیروت: دارالکتبالعلمیة.
- ثقفى،ابنهلال(1353). الغارات. تهران،انجمن آثار ملى.
- جعفری،محمدتقی(1379). حکمت اصول سیاسی دراسلام. تهران: بنیادنهجالبلاغه.
- حرانی،ابنشعبة(1404ق). تحفالعقول. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- حلوانى،حسینبنمحمد(1408ق). نزهة الناظر و تنبیه الخاطر. قم: مدرسةالإمام المهدی (عج).
- درخشه،جلال(1391). نسبت اخلاق وسیاست از دیدگاه امام علی (ع). فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره3، ص37-55.
- دهخدا، علیاکبر(1373). لغتنامهدهخدا. تهران: روزبه.
- راعی، مسعود(1393). معنا و مبناشناسی کرامت انسانی؛ با نگاهی بر کرامت سیاسی در آموزههای قرآنی.معرفت سیاسی، ش2، ص5-24.
- رضی،محمدبنحسین(1407ق). نهجالبلاغة. تحقیق: صبحیصالح،قم: دارالهجرة.
- رضی،محمدبنحسین(1378). نهجالبلاغة،ترجمۀ:سیدجعفرشهیدی،تهران: علمیفرهنگی.
- رفعت،محسن(1397). تحلیل تطبیقی خطبهشقشقیه از منظر ابنابیالحدید و ابنمیثم بحرانی، پژوهشهای نهجالبلاغه، ش57،ص59ـ96.
- رفعت، محسن (1400). آسیبشناسی سیاست بدون اخلاق مبتنی برآموزههای نهجالبلاغه، مطالعات فهم حدیث، شماره15.
- رفعت،محسن (1443). الأثر المتبادل بین الأخلاق والسیاسة بناءً على الخطبة الشقشقیة، دراسات حدیثة فی نهجالبلاغة، العدد9.
- زبیدی، محمدمرتضى(1414ق). تاج العروس. بیروت:دارالفکر.
- سیوطی، جلالالدین(1401ق). الجامع الصغیر. بیروت: دارالفکر.
- شیرودی، مرتضی (1398ش). چالش خلافت و حکومت در اندیشه سیاسی سیدجمال الدین اسدآبادی، تاریخ اسلام و ایران، ش134، ص57ـ73.
- صدوق،محمدبن بابویه(1362ق).الخصال. قم: جامعه مدرسین.
- طاهری،ابوالقاسم(1384).کرامت انسان دراندیشه امام علی (ع). (اسباب وزمینههای کرامت). پژوهشهای دینی، ش2،ص111ـ137.
- طباطبایی،سیدجواد(1398).ملّت، دولت و حکومت قانون، جستارهایی در بیان نصّ و سنّت، تهران: مینویخرد.
- طبری، محمدبنجریر(1387). تاریخ الطبری، بیروت: دارالتراث.
- علیانسب، سیدضیاءالدین و سروند، اکرم، مستندات قرآنی بیداری جامعه بشری بر مبنای فطری بودن وحدت، بیداری اسلامی، شماره20، ص7-24.
- فراهیدى، خلیل بن أحمد(1409ق). کتاب العین. قم: هجرت.
- فیومى،أحمدبنمحمد(1414ق). المصباح المنیر. قم: دارالهجرة.
- کلینی،محمدبنیعقوب(1388ق). الکافی. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
- لیثىواسطى، علىبنمحمد(1376). عیون الحکم و المواعظ، قم: دارالحدیث.
- متقی هندی، علیبنحسامالدین(1409ق). کنزالعمال. بیروت: مؤسسةالرسالة.
- مقدسی،مطهربنطاهر(بیتا). البدء و التاریخ. بورسعید، مکتبةالثقافةالدینیة.
- منقری،نصربنمزاحم.(1404ق). وقعة صفین. قم: مکتبة آیةالله مرعشینجفی.
- مولوی، محمد(1395). اصول و مبانی اخلاقی سیاست دردیدگاه امام علی (ع) پژوهشنامه نهجالبلاغه، ش14، صص1ـ18.
- نصر،محمدعبدالمعز (بیتا). فیالمجتمع ونظمالحکم. بیروت: مطبعةالمنار.
- هیوود،اندرو(1395). سیاست. ترجمه: عبدالرحمنعالم،تهران: نشرنی.
- یعقوبی، ابنواضح (بیتا). تاریخ الیعقوبی. بیروت: دارصادر.