نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی تاریخ اسلام، گروه تاریخ، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، تهران، ایران.

2 استادیار دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام، تهران، ایران.

چکیده

شناخت و بررسی زمینه ‏های تاریخی بیداری مردم یمن و ارائه مصادیقِ مقاومت ملت یمن علاوه بر اینکه از نظر پژوهشی بدیع و نو است، در اینجا به صورت مسئله اصلی مقاله مورد توجه قرار گرفته است.(مسئله) هدف پژوهش شناسایی مصادیق تاریخی بیداری و مقاومت ملت یمن در طول تاریخ سیاسی- اجتماعی است. در این راستا سوال پژوهش به این صورت طرح شده؛ که مصادیق تاریخی بیداری و مقاومت یمن چه تأثیری بر تحولات کنونی یمن داشته است؟(سؤال) روش تحقیق از جهت هدف بنیادی و از نوع کیفی و با روش توصیفی– تحلیل تاریخی انجام شده است. (روش) شیوه جمع آوری، فیش برداری از منابع کتابخانه‏ای است. (ابزار جمع آوری داده ها) یافته‏های مقاله حاکی از آن است که ملت یمن در حیات سیاسی خود تجربه مقاومت و بیداری را از صدر اسلام تاکنون داشته است. در این مقاله مصادیق تاریخی بیداری و مقاومت ملت یمن را بررسی کردیم. به صورت مختصر شامل: در صدر اسلام با پیشتازی در پذیرش اسلام، مشارکت در دفع فتنه علیه پیامبر، اعلام مخالفت با سقیفه بنی ساعده، حضور در گستره جغرافیایی جهان اسلام، قرابت شیعیان زیدیه با تشیع دوازده امامی، دفاع از امام حسن و امام حسین، عدم پذیرش خلافت عباسی، قیام یحیی بن حسین و تشکیل دولت زیدی، قیام علیه صلیحیان اسماعیلی، درعصر حاضر قیام علیه علی عبدالله صالح اهم آن‏ها است(یافته ‏ها).

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Historical examples of awakening and resistance of the Yemeni nation: from the beginning of Islam to the present

نویسندگان [English]

  • mohammadjavad najafi 1
  • behzad ghasemi 2

1 PhD Student in Islamic History, Department of History, Faculty of Humanities, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran

2 Assistant Professor of Imam Hossein University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Recognizing and examining the historical contexts of the Yemeni people's awakening and presenting examples of the Yemeni nation's resistance, in addition to being innovative and new in terms of research, has been considered as the main issue of the article here. The resistance of the Yemeni nation has been socio-political throughout history. In this regard, the research question is designed as follows; What effect have the historical examples of the Yemeni Awakening and Resistance had on the current developments in Yemen? (Method) The method of collection is to take notes from library resources. (Data collection tool) The findings of the article indicate that the Yemeni nation has experienced resistance and awakening in its political life since the beginning of Islam. In this article, we examined the historical examples of the awakening and resistance of the Yemeni people. In short, in the beginning of Islam, by leading the way in accepting Islam, participating in repelling sedition against the Prophet, declaring opposition to Saqifa Bani Sa'deh, being present in the geographical area of ​​the Islamic world, the closeness of Zaydi Shiites to the Twelver Shiites, defending Imam Hassan and Imam Hussein Attending the Tawabin uprising, not accepting the Abbasid caliphate, the uprising of Yahya bin Hussein and the formation of the Zaidi government in 288 AH, the uprising of the Ismaili righteous(Findings).

کلیدواژه‌ها [English]

  • History of Yemen
  • nation
  • awakening
  • Shiism
  • Islamic identity. Resistance
  1.  قرآن کریم
  2. ابن ابی الحدید، عز الدین ابوحامد هبه الله بن محمد (1337). شرح نهج البلاغه، تصحیح محمد ابوالفضل ابراهیم، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.
  3. ابن سعد، محمد (1410 ق). طبقات الکبری، تصحیح محمد عبدالقادر عطا، بیروت: دار الکتب العلمیه.
  4. ابن هشام عبدالملک (1375 ق). السیره النبویه، تحقیق مصطفی سقا و دیگران، مصر: مطبعه مصطفی البابی الحلبی.
  5. احمد ابن واضح یعقوبی (۱۳۶۲). تاریخ یعقوبی، محمد ابراهیم آیتی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  6. احمد الحاکمی، ماجد علی (1432 ق). الزیدیه اصوله و تاریخهم و عقائدهم، عربستان سعودی: جامعه الملک عبد العزیز.
  7. بغدادی، ابومنصور، الفرق بین الفرق (بی تا). تحقیق: محمد محیی الدین عبد الحمید، قاهره: مکتبه محمد صبیح و اولاده.
  8. بلاذری، احمد بن یحیی بن جابر (1397 ق). انساب الاشراف، تحقیق: محمد باقر محمودی، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
  9. ترمانینی، عبد السلام (1387). دایره المعارف تاریخی رویدادهای تاریخ اسلام، جلد یکم و دوم، جمعی از پژوهشگران، قم: پزوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  10. چلونگر، محمد علی، شاهمرادی، سید مسعود (1395). دولت‌های شیعی در تاریخ، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  11. خضری، سید احمدرضا (1393)، تاریخ تشیع، جلد دوم، تهران: انتشارات سمت.
  12. خضیری احمد، حسن (1380). دولت زیدیه در یمن (280 - 298 ق. / 893 - 911 م.)، احمد باد کوبه هزاوه، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
  13. دغشی، محمد احمد (1394). بازشناسی حوثی‌های یمن، forum.qawem.org
  14. ربانی گلپایگانی، علی (1377). فرق و مذاهب کلامی، ج اول، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.
  15. زینی وند و دیگران (1395). بیداری اسلامی در شعر معاصر یمن (مطالعه مورد پژوهش: شعر عبدالله بردونی)، فصلنامه مطالعات بیداری اسلامی، دوره 5، شماره 9 - شماره پیاپی 9، صفحه 125-148.
  16. سلطانی، مصطفی (1390). تاریخ و عقاید زیدیه، قم: انتشارات دانشگاه ادیان.
  17. سلیمان محمود، حسن (1969 م). تاریخ الیمن السیاسی فی العصر الاسلامی، بغداد: بی نا،
  18. شامی، احمد بن محمد (1994 م). آرا و مواقف، بخش بیان شرعی لعلما الیمن، تهیه و تنظیم محمد یحیی سالم عزان، امان، مطابع شرکه الموارد الصناعیه الاردنیه.
  19. شرف الدین، احمد حسین، تاریخ الیمن الثقافی، بی نا، قاهره، 1387 ق.
  20. شمس الدین، عبدالرحمان بن محمدبن علی (مفتی اعظم انصارالله) (1394). مصاحبه، جنبش انصارالله یمن، قم: مجمع جهانی اهل بیت (ع).
  21. شهرستانی، محمد بن عبدالکریم (1364). الملل و النحل، قم: انتشارات شریف رضی.
  22. شیخ حسینی، مختار (1394). اندیشه سیاسی انصارالله در پرتو ملازم شهید حسین الحوثی، گزارش راهبردی جنبش انصارالله یمن، قم: مجمع جهانی اهل بیت (ع).
  23. شیخ حسینی، مختار (1394). جنبش انصارالله و آینده قدرت در یمن، گزارش راهبردی جنبش انصارالله یمن، قم: مجمع جهانی اهل بیت (ع).
  24. طباطبائی فر، سید محمد (1394). حوثیان یمن پیشینه و رویکردهای کلامی و سیاسی، تهران: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
  25. طقوش، محمد سهیل (1383). دولت عباسیان، ترجمه: حجت الله جودکی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  26. فرمانیان، مهدی (1387). آشنایی با فرق تشیع، قم: انتشارات حوزه علمیه.
  27. قاسمی، بهزاد (1398). تحلیل بازتاب انقلاب اسلامی در یمن بر اساس نظریه پخش، پژوهش‌های انقلاب اسلامی، سال 8، شماره 31، زمستان، صص 197- 218.
  28. قرچانلو، حسین (1380). جغرافیای تاریخی کشورهای اسلامی، جلد اول، تهران: انتشارات سمت.
  29. قلیان، محسن و بهزاد قاسمی (1399). شاخص‌های مقاومت اسلامی یمن در منظومة فکری سیدعبدالملک الحوثی و تأثیرآن بر ژئوپلیتیک محور مقاومت، معرفت سیاسی، سال دوازدهم، شماره 24، پاییز و زمستان.
  30. کاردان، عباس (1391). قیام انقلابی یمن، زمینه‌ها و موانع داخلی و خارجی، عملیات روانی، سال هشتم، شماره 29، تابستان.
  31. کریمی پور، داود (1400). بازتاب سیاست‌های ایران و روسیه بر پرستیژ منطقه‌ای آن‌ها در تحولات مقاومت یمن و سوریه، فصلنامه مطالعات بیداری اسلامی، دوره 10، شماره 2، تابستان، صفحه 101-126.
  32. کوشکی، محمدصادق و روح الله نجابت (1396). تأثیرپذیری مفهومی و روشی حرکت انصارالله یمن از انقلاب اسلامی ایران، فصلنامه پژوهش‌های انقلاب اسلامی، شماره 22.
  33. کوفی، ابن اعثم محمّد بن علی (۱۴۰۶ ق). الفتوح، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  34. لین پول، استانلی و دیگران (1363). تاریخ دولت‌های اسلامی و خاندان‌های حکومتگر، ترجمه صادق سجادی، تهران: نشر تاریخ ایران.
  35. مازندرانی، ابن شهر آشوب محمد بن علی (1405 ق). مناقب آل ابی طالب، بیروت: دارالاضواء.
  36. مسعودی، علی بن حسین بن علی (1374). مروج الذهب و معادن الجوهر، ابوالقاسم پاینده، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  37. مشکور، محمد جواد (1375). فرهنگ فرق اسلامی، مشهد: آستان قدس رضوی.
  38. مظفر، علامه محمد حسین (1391). ترجمه و نگارش: دکتر سید محمد باقر حجتی، تاریخ تشیع، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  39. منتظر القائم، اصغر (1380). نقش قبائل یمنی در حمایت از اهل بیت، قم: بوستان کتاب.
  40. موسوی نژاد، سید علی، یزدانی، علی (1389). پیدایش و تطور دولت زیدیه یمن، فصلنامه تاریخ اسلامش 43 و 44.
  41. موسوی نژاد، سیدعلی (1394). نشست بررسی تحولات سیاسی یمن، گزارش راهبردی، شماره 7، قم: مجمع جهانی اهل بیت (ع).
  42. موسوی، سید محمد (1399). تحلیل جامعه شناختی بازتاب انقلاب اسلامی ایران بر جنبش انصار الله یمن و آینده پیش روی آن، فصلنامه مطالعات بیداری اسلامی، دوره 9، شماره 2، پاییز و زمستان، صفحات 219- 247.
  43. واسعی یمانی، عبدالواسع بن یحیی (1346 ق). تاریخ الیمن فرجه الهموم و الحزن فی حوادث و تاریخ الیمن، قاهره: المطبعه السلفیه.
  44. منابع انگلیسی:
  45. Barak A. Salmoni, Bryce Loidolt, Madeleine Wells.Regime and Periphery in Northern Yemen: The Huthi Phenomenon. See; www. Rand Corporation, 2010
  46. Genny Hill. (2008). Yemen: Fear of Failure, Chatam House: Middle East Program,November 2008, Page 5.