نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
عضو هیات علمی گروه انقلاب اسلامی دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، دانشگاه تهران، ایران.
چکیده
گفتمان انقلاب اسلامی با اتکای بر نقطه قوّت ماهیت اسلامی به پیروزی رسید و نظم‌های سکولار را به چالش کشید. اما از بُرهه‌ای به بعد، این نقطه قوّت به آنتی‌تز این گفتمان تبدیل گردید و آن را با چالش مواجه ساخت. حال، این سؤال مطرح است که اسلام سیاسی به عنوان نقطه قوّت گفتمان انقلاب اسلامی در ایجاد انقلاب و نظام‌سازی، چگونه به‌عنوان عاملی تهدیدگر و تضعیف‌کننده آن در جهان اسلام تبلور یافت؟(مسئله). با روش توصیفی-تحلیلی و بهره‌گیری از نظریه گفتمان لاکلا و موف (روش)، این فرضیه به بحث گذاشته شده که گفتمان سلفی تکفیری، با وجود وحدت پارادایمی، اثبات هویت خود را در نفی گفتمان انقلاب اسلامی تعریف نمود و با معنادهیِ متغایر به دالّ‌های مشابه و مفصل‌بندی آنها حول حکومت/خلافت اسلامی و در سایه حمایت و هدایت نظام سلطه، توانست الگویی از مسلمانِ اصیل‌تر، متشرع‌تر به سنّت نبوی و متخاصم‌تر در برابر کفار را به نیروهای اجتماعی مسلمانِ معترض القا نماید و گفتمان انقلاب اسلامی را به‌عنوان «غیرِ» واجب‌الجهاد جایگزین «غیر»های صلیبی و یهود نماید(فرضیه). فرجام آن، تبدیل نقطه قوّت گفتمان انقلاب اسلامی به آنتی‌تز و تضعیف‌کننده آن است که جهان اسلام را به تقابل بین‌مسلمانیِ خشونت‌بار مبتلا ساخته است(یافته).
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The discourse of the Islamic Revolution and facing the challenge of alternatives
نویسنده [English]
- Mohammad Esmaeil Nabatian
Assistant Professor and Faculty member of the Islamic Revolution Department, Faculty of Islamic Education and Thought, University of Tehran, Iran
چکیده [English]
Relying on the strong point of Islamic, the discourse of the Islamic Revolution triumphed and challenged secular order. But from time to time, this strength became the antithesis of this discourse and challenged it. Now, the question is how political Islam, as the strong point of the Islamic Revolution's discourse in creating revolution and systematization, how it crystallized as a threatening and weakening factor in the Islamic world?(Introduction) Using the descriptive-analytical method and using the theory of Laclau and Moff discourse (Method), the hypothesis has been discussed that the Takfiri Salafi discourse, despite its paradigm unity, defined the proof of its identity in the negation of the Islamic Revolution discourse and with different meanings to the signs. Their similarity and elaboration around the Islamic government / caliphate, and in the light of the support and guidance of the domination system, was able to instill in the protesting Muslim social forces a model of a more genuine Muslim, more law-abiding in the prophetic tradition, and more hostile to infidels. The obligation of jihad to replace the "other" crusaders and the Jews (Hypothesis). The end result is the conversion of the strong point of the Islamic Revolution's discourse into the antithesis and debilitator that has plagued the Islamic world with violent inter-Muslim confrontation.(Results)
کلیدواژه‌ها [English]
- Discourse Theory
- Islamic Revolution Discourse
- Takfiri Salafi Discourse
- Alternative Challenge
الاثری، ابوهمام بکربن عبدالعزیز (1435ق)، مدّ الأیادی لبیعه البغدادی، بیجا: بی‌نا.
امام خمینی، روح‌الله (1385)، صحیفه امام، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
امام خمینی، روح‌الله (1389)، ولایت فقیه و حکومت اسلامی، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
ایزدی، بیژن (1377)، درآمدی بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، قم: مرکز انتشارات دفترتبلیغات اسلامی.
ایوبی، حجت‌الله (1380)، «مؤلفه‌های گفتمان سیاسی انقلاب اسلامی»، فصلنامه پژوهشی اندیشه انقلاب اسلامی، بهار، پیش‌شماره یک.
آ شکار، ژیلبر (1384)، جدال در توحش: 11سپتامبر و ایجاد بی‌نظمی نوین جهانی، ترجمه حسن مرتضوی، تهران: نشر اختران.
تاجیک، محمدرضا (1383)، گفتمان، پادگفتمان و سیاست، تهران: نگاه معاصر.
حقیقت، صادق و سید محمدعلی حسینی‌زاده (1394)، «گفتمان»، رهیافت‌ها و روش در علوم سیاسی، عباس منوچهری، تهران: سمت.
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1393)، الگوهای صدور انقلاب در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
رفاعی سرور، عمر (1433ق)، التصور السیاسی للحرکۀ الاسلامیۀ، بیجا: النخبۀ الاعلام الجهادی.
زرقاوی، ابومصعب (1427ق)، الکلمات‌المضیئه ( الکتاب الجامع لخُطَب و کلمات الشیخ المعتز بدینه)، بیجا: شبکه البراق الاسلامیه.
سلطانی، سیدعلی اصغر(1383)، «تحلیل گفتمان به مثابه نظریه و روش»، فصلنامه علوم سیاسی، ش28، زمستان، ص 153-180.
سلطانی، علی اصغر(1387)، قدرت، گفتمان و زبان، تهران: نشر نی.
السوری، ابومصعب (بی‌تا)، دعوه المقاومۀ الاسلامیۀ العالمیۀ، بیجا: بی‌نا.
سیدباقری، سیدکاظم (1387)، راهکارهای عدالت اجتماعی در نظام اسلامی، قم: کانون اندیشه جوان.
سید قطب (1378)، نشانه‌های راه، ترجمه محمود محمودی، تهران: نشر احسان.
شجاعی‌زند، علیرضا (1386)، «بررسی امکان همزیستی دین و مدرنیته»، نامه علوم اجتماعی، ش30، بهار.
شیرزاد، ابومسلم (1393)، طالبان در پشت نقاب: راز ظهور، رمز سقوط، معمای بازتولد، کابل: انتشارات سعید.
طرطوسی، ابوبصیر (بی‌تا)، حکم الاسلام فی الدیمقراطیه، بیجا: منبر التوحید و الجهاد.
طرطوسی، ابوبصیر(1435ق)، هذه عقیدتنا و هذا الذی ندعو إلیه، بیجا: منبر التوحید و الجهاد.
ظواهری، ایمن (1423ق)، الولاء و البراء (عقیده و منقوله و واقع مفقود)، بیجا: منبر التوحید و الجهاد.
عبدالسلام فرج، محمد (1395ق)، الفریضه الغائبه، مصر: دارالمعارف.
عزام، عبدالله (بی‌تا الف)، اعلان الجهاد، بیجا: منبر التوحید و الجهاد.
عطوان، کمیل (1391)، سازمان سرّی القاعده، تهران: موسسه اندیشه سازان نور.
علی، عبدالرحیم (2005م)، حلف الارهاب (تنظیم القاعدة من عبدالله عزام إلی ایمن الظواهری)، بیجا: مرکز المحروسه.
علی‌یاری، حسن(1394)، «نقش کشورهای غربی در چگونگی شکل گیری اندیشه سلفی»، دوفصلنامه مطالعات بیداری اسلامی، سال4، ش7، بهار و تابستان، ص 119-138.
عماد، عبدالغنی (2013م)، الحرکات الاسلامیه فی الوطن العربی، بیروت: مرکز الدراسات الوحدة‌العربیة، ج2.
عمید زنجانی، عباسعلی(1370)، فقه سیاسی، تهران: امیرکبیر، ج1.
عنایت، حمید (1372)، اندیشه سیاسی اسلام معاصر، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، تهران: خوارزمی.
فرمانیان، مهدی (1395)، سلفیه از گذشته تا حال، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
الکنانی، عبدالعزیز بن منصور (1427ق)، الرد علی ادعیاء السلفیه، بیجا: شبکه المشکاۀ الاسلامیۀ.
گروهی از نویسندگان (2004م)، السلفیة؛ النشأة، المرتکزات، الهویة، بیروت: معهدالمعارف الحکمیة.
مارش، دیوید و جری استوکر (1384)، روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه امیرمحمد حاجی‌یوسفی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
مطهری، مرتضی(1371)، بررسی اجمالی از نهضت‌های اسلامی در صد سال اخیر، تهران: انتشارات صدرا.
موثقی، احمد(1380)، سیدجمال‌الدین اسدآبادی مصلحی متفکر و سیاستمدار، قم: بوستان کتاب قم.
المهاجر، ابوعبدالله(بی‌تا)، مسائل من فقه الجهاد و اعلام السنه المنشورۀ فی صفات الطائفه المنصوره (فقه‌الدماء)، بیجا: بی‌نا.
میراحمدی، منصور و علی اکبر ولدبیگی(1393)، «جریان تکفیری و سیاست خشونت»، مجموعه مقالات کنگره جهانی جریان‌های افراطی و تکفیری از دیدگاه علما، مهدی فرمانیان، قم: دارالاعلام لمدرسه اهل البیت(ع).
میراحمدی، منصور و مریم شیری (1388)، « عدالت سیاسی در گفتمان اسلام سیاسی فقاهتی»، فصلنامه علوم سیاسی، زمستان، دوره 12، ش48.
نباتیان، محمد اسماعیل (1393)، «الگوی حکومت در اندیشه سلفی تکفیری»، مجموعه مقالات کنگره جهانی جریان‌های افراطی و تکفیری از دیدگاه علمای اسلامی، مهدی فرمانیان، قم: دارالاعلام لمدرسه اهل البیت(ع)، چاپ اول، ج2، ص 411-447.
نباتیان، محمد اسماعیل (1397الف)، از اصلاح تا انقلاب، قم: مرکز نشر کتاب.
نباتیان، محمد اسماعیل( 1397ب)، «القاعده و داعش درجهان پساداعش: تقابل یا تعامل؟»، مجموعه مقالات همایش بین‌المللی نظم‌های منطقه‌ای در جهان پساداعش، تهران: دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران.
نوروزی، محمد جواد(1382)، «تبیین نظریه مردم سالاری دینی در قیاس با دمکراسی غربی»، چکیده مقالات همایش مردم‌سالاری دینی، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
یورگنس، ماریان و لوئیز فیلیپیس(1389)، نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشرنی.
Jorgensen, M AND philips(2002), Discourse Analysis as Theory and Method, London: Sage Publications.
Mabon.Simon& Royal, Stephan (1017), The Origins of ISIS: The Collapse of Nations and Revolution in Middle East. I.B.Tauris PUBLISHER.
Mccants, W(2015), The ISIS apocalyse: the history, strategy, and doomaday vision of the islamic State. New York: St.Martins press.
Astin, Henry(2014) NBC NEWS,Global Jihadis or al-Qaeda Wannabes:Who are the Islamic State of Iraq and the Levant? January11
Bunzel, cole (2015) From PAPER state to Caliphate: The Idrology of the Islamic State . the brookings Project on U.S.Relation with the islamic World, No.
Kfir. Isaac (2015), Social Identity Group and Human (In) Security: The case of Islamic (ISIL),Studies in Confict & Terrorism. PP.233-252.
Jabreen, Yosef (2015), The emerging Islamic State: Terror, territorianlity, and the agenda of social transformation, Urban Planning and Politics, Faculty of Architecture and Town Planning, Technion- Israel Institute of Technology, 33855 Haifa.
Mortada, Radwan (2014), Al-Qaeda Leaks Baghdadi and Golani fight over the Levant Emirate, Janurary10. http://english.alakhbar.com/content.
http://worlnews.nbcnews.com/news/2014/01/11/22243203
)