نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

استادیار دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام، تهران، ایران.

چکیده

امام خمینی(ره) و سید قطب، از اندیشمندان معاصر جهان اسلام بودند که در برون رفت جهان اسلام از گرفتاری سیاسی و اجتماعی تئوری پردازی کردند. گرفتار شده بودند. هر دو متفکر جهان اسلام که امام با مبانی فقه سیاسی تشیع و سید قطب مبتنی بر اندیشه سیاسی اهل تسنن در صدد ارائه راهکار عملی بودند. مقاله حاضر تلاش می‏کند با بررسی اندیشه و آرای امام خمینی(ره) و سید قطب به مبانی اندیشه سیاسی، وجوه اشتراک و تمایز تفکر سیاسی دو اندیشمند مسلمان معاصر در ایران و مصر«جهان اسلام» بپردازد.این پژوهش در صدد پاسخ‏گویی به این پرسش است که چه شباهت و تفاوت‏هایی بین نظام فکری امام خمینی و سید قطب وجود دارد؟ به نظر می‏رسد علاوه بر مبانی فقهی و تفاوت در دستگاه فکری تشیع و تسنن روش و نوع تفسیر از «اسلام سیاسی» در نزد دو متفکر تفاوت اساسی داشته هرچند هردو در پایبندی به شریعت و پیوند وثیق دین و سیاست همفکر بودند؛ ولی آراء و اندیشه امام به هژومونیک شدن اسلام سیاسی انجامیده و تاثیر انقلابی در نهضت‏ها گذاشته است؛ این درحالی است که نوشته‏های فکری و تفسیر سید قطب سبب برداشت‏های افراطی و تندروانه «القاعده و تکفیر سنی» را در پی داشته است..

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of the Thoughts and Opinions of Imam Khomeini (ra) and Seyyed Qutb on Political Islam, Its Effects and Results

نویسندگان [English]

  • Behzad Ghasemi
  • Rohullah Gholami

Assistant Professor of Imam Hossein University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Imam Khomeini and Sayyid Qutb were among the contemporary thinkers of the Islamic world who theorized the emergence of the Islamic world from political and social turmoil. They were caught. Both thinkers of the Islamic world that the Imam with the principles of Shiite political jurisprudence and Sayyid Qutb based on Sunni political thought sought to provide a practical solution. The present article tries to study the thoughts and ideas of Imam Khomeini and Seyyed Qutb on the basics of political thought, the commonalities and differences of political thought of two contemporary Muslim thinkers in Iran and Egypt "Islamic world". jto Shari'a and the close link between religion and politics; However, the views and ideas of the Imam have led to the hegemony of political Islam and have had a revolutionary effect on movements; Meanwhile, the intellectual writings and commentary of Sayyid Qutb have led to extremist and extremist interpretations of "al-Qaeda and Sunni takfir." At the same time, Qutb sought to free itself from the cycle of tyranny and colonialism of contemporary "ignorance". The article has explained this issue using descriptive-analytical method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Khomeini
  • Seyyed Qutb
  • Political Islam
  • Islamic Movement
  • Ignorance and Extremism
ابراهیم محمد و دیگران(1384)، اخوان المسلمین مصر، تهران: موسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور.
بابی، سعید (1379)، هراس بنیادین اروپامداری و ظهور اسلام‏گرایی، ترجمه غلامرضا جمشیدی‏ها و موسی عنبری، تهران: دانشگاه تهران.
بخشی شیخ احمد، مهدی (1385)، «سید قطب و اسلام گرایی معاصر»، فصلنامه علوم سیاسی، بهار، شماره 33، صص 171-190.
بهروز لک، غلامرضا (1383)، «اسلام گرایی و نابسندگی تحلیل غربی»، زمانه، شماره 30.
حسینی فائق، محمد مهدی (1386)، «سیری در اندیشه سیاسی سید قطب»، ره آورد سیاسی، تابستان، شماره 16، صص 137-156.
خمینی، روح الله (1376)، اسلام ناب محمدی در کلام و پیام امام خمینی، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، روح‌الله (1378)، صحیفه نور، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، روح‏الله (1388)، ولایت فقیه، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
روا، الیویه (1378)، تجربه اسلام سیاسی، تهران: مرکز انتشارات بین المللی صدرا.
روحانی، حمید (1360)، بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی، تهران: انتشارات راه امام.
سوزنگر، سیروس (1383)، اندیشه‏های سیاسی سید قطب، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
السید، رضوان (1383)، اسلام سیاسی معاصر در کشاکش هویت و تجدد، مترجم مجید مرادی، تهران: باز
فاطمی نژاد، مجید (1392)، «برداشت های القاعده از افکار جهادی سید قطب»، پژوهشنامه سراج منیر، سال سوم، شماره12، زمستان، صص 31-52.
قطب، سید ( 1993 )، المستقبل لهذا الدین، قاهره: دارالشروق، الطبعة الرابعة عشره،
قطب، سید (1370)، ما چه می‌گوییم؟، سید هادی خسروشاهی(ترجمه و تفضیل)، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
قطب، سید (1379)، عدالت اجتماعی در اسلام، مباحثی در زمینه‌های جامعه، اقتصاد، سیاست و حکومت، سیدهادی خسروشاهی و محمدعلی گرامی(ترجمه و توضیحات)، تهران: کلبه شروق.
قطب، سید (1381)، عدالت اجتماعی در اسلام، ترجمه خسروشاهی، قم: مرکز البحوث العالمیه.
قطب، سید (1390)، نشانه‌های راه، ترجمه محمود محمودی، تهران: احسان.
قطب، سید (1973)، المعالم فی طریق، بیروت قاهره:‌ دارالشروق.
قطب، سید (1975)، العدالت الجتماعیه، بیروت و قاهره: دارالشروق.
قطب، سید (1982)، فی ظلال‌القرآن الکریم، بیروت و قاهره: دارالشروق.
قطب، سید (2002)، دراسات اسلامیه، بیروت: دارالشروق.
قطب، سید (2007)، خصائص التصور ااسلامی و مقوماته، بیروت و قاهره: دارالشروق.
قطب، سید (1367)، ویژگی‌های ایدئولوژی اسلامی، ترجمه: علی حجتی کرمانی، تهران، بی‌نا.
قطب، سید (1413)، معرکتنا مع الیهود، ‌بیروت: دارالشرق.
قطب، سید (2001)، العالمی و السلام و العالم، القاهره، دارالشرق.
قطب، محمد (1358)، سیمای جهل در غرب، مترجم سعید خلیل خلیلیان، تهران: اسلامی.
کوپل، ژیل (1366)، پیامبر و فرعون، ترجمه حمید احمدی، تهران: انتشارات کیهان
مرادی، مجید (1382)، «تقریر گفتمان سید قطب»، نشریه علوم سیاسی، ش۲۱٫.
مطهری، مرتضی (1368)، پیرامون انقلاب اسلامی، تهران: انتشارات صدرا.
مکارم شیرازی، ناصر (1389)، طرح حکومت اسلامی، مطبوعاتی هدف.
ورعی، جواد (1393)، «امام خمینی و حق تعیین سرنوشت»، فصلنامه سیاست متعالیه، سال دوم، شماره چهارم، بهار، صص 43-60.
Foucault, M (1962), The Archaeology Knowledge, Translated by A.Sheridan clondon: Routledye.
Kramer, Martin (2009), Arab Awakening and Islamic Revival: The Politics of Ideas in the Middle East, New Jersey: State University of New Jersey.
Roy, oliver (1994), The Faihure of political Islam, London: I. B. Taurisp 200