نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار روابط بینالملل دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
2 کارشناسی ارشد روابط بینالملل دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
چکیده
منطقه غرب آسیا، همواره به دلیل موقعیت ژئوپلیتیک، ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک، محل تلاقی منافع و منازعه میان قدرتهای منطقهای و فرامنطقهای بوده است. از آغاز سال 2011، به دنبال آغاز خیزشهای مردمی و تحولات در کشورهای تونس، مصر، لیبی، یمن و بحرین به تدریج اعتراضهایی نیز از فوریه همان سال در برخی از شهرهای سوریه شکل گرفت. این اعتراضات در نیمه دوم مارس 2011، در نهایت منجر به درگیریهای خشونت آمیزی میان ارتش سوریه و مخالفان نظام بشار اسد شد که زمینهسازحضور بازیگران مختلفی از جمله جمهوری اسلامی ایران و رژیم اسرائیل در خاک سوریه شد. هدف جمهوری اسلامی ایران در بحران نامبرده برقراری ثبات و آرامش در منطقه است اما رژیم اسرائیل به دلیل ماهیت وجودی نامشروع، با مخالفت کشورهای منطقه روبهروست؛ خواهان منطقهای ناامن و همسایگانی ضعیف است تا خود در حاشیه امنی به سر ببرد. در بررسی هدف اصلی مقاله یعنی رویکرد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و رژیم اسرائیل در قبال بحران سوریه، اشارهای به چالشها و فرصتهای دو کشور ایران و رژیم اسرائیل در بحران سوریه در چارچوب توازنقوا و همچنین بررسی پیامدهای مثبت و منفی بحران مذکور، برای دو قدرت منطقهای مذکور شده است. بر همین مبنا، در این پژوهش سوال اصلی این میباشد که (با توجه به توازن قوا در منطقه) جمهوری اسلامی ایران و رژیم صهیونیستی در بحران سوریه، با چه چالشها و فرصتهایی مواجه بوده و این بحران چه پیامدهای مثبت و منفی برای هر کدام دارد؟ در مقام پاسخ به این سوال فرض بر این است که بر اساس ملاکها و عواملی مانند: نوع نظام سیاسی دو قدرت، جبر جغرافیایی، نوع تعریف و پاسخهای دو کشور به تهدیدات و فرصتها، پاسخی شایسته به اهداف و سوالات داده شود.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The Syrian crisis; challenges and opportunities (With emphasis on the Islamic Republic of Iran and the Israeli regime)
نویسندگان [English]
- Hamid Hakim 1
- Saeed Gholami 2
1 Assistant Professor of International Relations, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran.
2 Master of International Relations, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran.
چکیده [English]
Since the beginning of 2011, following the beginning of popular uprisings and developments in Tunisia, and ... , protests have gradually taken place in some Syrian cities. The protests in the second half of March 2011 eventually led to violent clashes between the Syrian army and opponents of Bashar al-Assad's regime, which led to the presence of various actors, including the Islamic Republic of Iran and the Israeli regime on Syrian soil. In examining the main purpose of the article, the foreign policy approach of the Islamic Republic of Iran and the Israeli regime towards the Syrian crisis, reference to the challenges and opportunities of the two countries and the Israeli regime in the Syrian crisis within the balance of power and the positive consequences. The crisis has been negative for the two regional powers.
In this study,an attempt is made based on criteria and factors such as: the type of political system of the two powers,the geographical algebra, the type of definition and responses of the two countries to threats and opportunities,as well as the relations between the Islamic Republic of Iran and Let the Israeli regime give each other a decent answer to its goals and questions.
کلیدواژه‌ها [English]
- Islamic Republic of Iran
- Israeli Regime
- Balance of Power
- Syrian Crisis
- Geopolitics
- اسدی، علی اکبر (۱۳۹۱)، بحران سوریه و تأثیر آن بر بازیگران و مسائل منطقهای، فصلنامه مطالعات راهبردی جهان اسلام، سال سیزدهم، شماره ۵۰.
- برچر، مایکل و همکاران (۱۳۸۲)، بحران، تعارض و بی‌ثباتی، مترجم: علی صبحدل، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی
- ترابی، قاسم و علی محمدیان (۱۳۹۶)، تبیین سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران سوریه از منظر واقع گرایی تدافعی، فصلنامه سیاست پژوهی، دوره دوم، شماره 3، تابستان.
- جعفری ولدانی، اصغر و سید علی نجات (۱۳۹۴)، نقش قدرتهای منطقهای در بحران سوریه ۱۳۹۰-۱۳۹۳، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال بیستم، شماره چهارم، زمستان.
- حق شناس، محمدرضا (۱۳۹۲)، رژیم صهیونیستی و بحران سوریه در تحولات عربی، ایران و خاورمیانه، چاپ اول، تهران: مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه.
- حمیدی، سمیه، قاسمی، زینب، (۱۳۹۴)، راهبرد امنیتی قدرتهای منطقهای ایران، ترکیه و اسرائیل در قبال بحران سوریه (۲۰۱۴-۲۰۱۱)، دوفصلنامه بیداری اسلامی، سال چهارم، شماره هفتم
- دوئرتی، جیمز و رابرت فالتز گراف (۱۳۷۲)، نظریههای متعارض در روابط بینالملل، مترجمان: علیرضا طیب و وحید بزرگی، چاپ اول، تهران: قومس.
- دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (۱۳۸۹)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: سمت.
- دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (۱۳۹۰)، واقع گرایی نوکلاسیک و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و پنجم، شماره ۲.
- دهقانی فیروزآبادی، سید جلال و حسین آجورلو (۱۳۹۲)، سیاست جدید رژیم صهیونیستی در قبال بحران سوریه، فصلنامه مطالعات فلسطین، شماره ۲۰ و ۲۱، بهار و تابستان.
- رضازاده، میثم و سجاد نجفی (۱۳۹۵) جایگاه سوریه در سیاست خارجی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران (۲۰۱۵-۲۰۱۱)، فصلنامه سیاست دفاعی، سال بیست و چهارم، شماره 95.
- رضوی، سلمان (۱۳۹۲)، هزینه-فرصتهای بحران سوریه برای رژیم صهیونیستی، گزارش تحلیلی مؤسسه ندا.
- رنجبر، مقصود و محمد عابدی (۱۳۹۵) تحلیل ابعاد منطقهای جنگ‌های اسراییل با حزب الله و حماس بر مبنای رویکرد موازنه قدرت، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، سال ششم، شماره سوم.
- زیسر، ایال (۱۳۹۲)، تهدیدها و فرصت های بحران سوریه برای رژیم صهیونیستی، مترجم: عسگر قهرمان پور، فصلنامه مطالعات منطقهای: آمریکاشناسی-رژیم صهیونیستی شناسی، سال چهاردهم، شماره سوم، تابستان.
- سیف زاده، سید حسین (۱۳۸۰)، اصول روابط بین الملل (الف و ب)، تهران: میزان.
- سیمبر، رضا و روح الله قاسمیان (۱۳۹۳)، مؤلفه‌های اساسی محیط امنیتی ایران و سوریه، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال سوم، شماره 1، تابستان.
- طاهایی، سید جواد (۱۳۸۸)، خاورمیانه جدیدتر (چشم انداز وسیع روابط ایران و سوریه)، چاپ اول، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، معاونت پژوهشی.
- عبدخدایی، مجتبی و زینب تبریزی (۱۳۹۶)، نقش گروه‌های تکفیری - تروریستی سوریه و عراق در تامین امنیت رژیم صهیونیستی، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال دوازدهم، شماره 1، تابستان.
- علی‌پور، جواد و سجاد قیطاسی (۱۳۹۶) آینده پژوهشی بحران سیاسی-امنیتی سوریه بر پایه سناریونویسی، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، سال هفتم، شماره چهارم.
- فایضی، محمد محسن (۱۳۹۶)، سناریوی مطلوب رژیم صهیونیستی: سوریه یکپارچه با تجزیه شده؟، اندیشکده راهبردی تبیین.
- قاسمی، فرهاد (۱۳۸۶)، اصول روابط بینالملل، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
- قاسمی، فرهاد (۱۳۹۰)، نظریههای روابط بینالملل و مطالعات منطقهای، چاپ اول، تهران: میزان.
- قاسمی، فرهاد (۱۳۹۱)، «بنیان‌های نظری موازنه قوای هوشمند در شبکه‌های فاقد معیار منطقهای»، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال هشتم، شماره اول، بهار.
- لیتل، ریچارد (۱۳۸۹)، تحول در نظریههای موازنه قوا، بررسی و مترجم: غلامعلی چگنی زاده، چاپ اول، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران.
- مردانه، وحید و علی باقریانی (۱۳۹۳)، بررسی اهداف رژیم صهیونیستی نسبت به بحران سوریه، دوهفته نامه رویداد و گزارش فلسطین، شماره مسلسل ۵۱۱.
- مورگنتا، هانس جی (۱۳۸۹)، سیاست میان ملت‌ها، مترجم: حمیرا مشیرزاده، چاپ اول، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.
- موسوی، سید حافظ؛ برزگر، کیهان؛ قوام، سید عبدالعلی و مهدی ذاکریان (۱۳۹۰)، تأثیر تحولات جهان عرب بر سیاست منطقهای ایران و ترکیه، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال دوازدهم، شماره اول، بهار.
- موسوی، سید حسین (۱۳۹۰)، «گذری بر مبانی اجتماعی تحولات سوریه»، فصلنامه رهنامه سیاست گذاری، سال دوم، شماره دوم، تابستان.
- نجات، سید علی (۱۳۹۳)، «راهبردهای جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در قبال بحران سوریه»، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و هشتم، شماره 4، زمستان.
- نجات، سید علی (۱۳۹۴)، بحران سوریه و شکاف‌های منطقهای، پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه، اسفند.
- نجات، سید علی (۱۳۹۶)، بحران سوریه و بازیگران منطقهای، موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران.
- نجات، سید علی و اصغر جعفری ولدانی (۱۳۹۲)، بررسی نقش و جایگاه جمهوری اسلامی ایران در بحران سوریه»، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی، سال سوم، شماره هشتم.
- نواختی مقدم، امین، ببری، نیکنام، (۱۳۹۸)، بحران سوریه؛ عرصه تقابل منطقهای ایران با محور سه گانه آمریکا، اسرائیل و عربستان، جستارهای سیاسی معاصر، سال دهم، شماره چهارم
- والتز، کنت (۱۳۹۲) نظریه سیاست بینالملل، مترجم: غلامعلی چگنی‌زاده و داریوش یوسفی، تهران: اداره نشر وزارت امور خارجه.
- هینه بوش، ریموند و انوشیروان احتشامی (۱۳۹۰)، سیاست خارجی کشورهای خاورمیانه، مترجمان: قهرمانپور و مرتضی مساح، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
- یعلون، موشه (۱۳۹۶)، وزیر جنگ رژیم صهیونیستی: از مخالفان سوریه حمایت می‌کنیم، مؤسسه ندا.
- أبو هلال، فراس (۲۰۱۱)، «إیران والثورات العربیة: المواقف والتداعیات»، سلسله تقییم حاله، المرکز العربی للأبحاث ودراسة السیاسات.
- باکیر، علی حسین (۲۰۱۲)، «الثوره السوریه فی المعادلة الإیرانیه - الترکیة: المازق الحالی والسناریوهات المتوقعه»، سلسله تقییم حاله، المرکز العربی للأبحاث ودراسة السیاسات.
- بن باراک، رام (۲۰۱۹)، «الحل الوحید فی سوریا هو التقسیم»، موقع هافینغتون بوست عربی.
- خنافر، صادق و حسین ملاح (۲۰۱۳)، «لماذا لم... ولن یسقط الأسد؟»، موقع قناة المنار.
- الغریر، موسی (۲۰۱۱)، «العلاقات العربیة - الإیرانیة السوریة - الإیرانیه نموذجا)، سلسله ملفات المرکز العربی للأبحاث ودراسة السیاسات.
- کولان، یائیر (۲۰۱۶)، «وثائقی المیادین: الجنوب السوری. لهیب الإقلیم»، متاح على الرابط التالى https://www.youtube.com/watch?v=e5eNYGE1pTM
- لیبرمان، أفیغدور (۲۰۱۹)، «إعاده رسم خریطة العراق وسوریا حل لکل الأزمات»، موقع الوطن العربی. المرکز العربی للابحاث و دراسة السیاسیات.
- نتانیاهو، بنیامین (۲۰۱۹)، «مصالح رژیم صهیونیستی فی مستقبل سوریا»، جریده الأخبار، العدد ۲۸۳۳، ۹ آذار ۲۰19.
- نورالدین، الشیخ خضر (۲۰۱۶)، «الأزمة فی سوریا: قراءه فی الاسباب وانتائج»، فصلیه شؤون الأوسط، السنه الرابعة والعشرون، العدد ۱۶۸، ربیع - صیف.
- والرشتاین، ایمانوئل (۲۰۱۲)، «جیبولیتیک الاضطرابات العربیه»، مترجم: موسى الحالول، مرکز الجزیره للدراسات.
- یعلون، موشه (۲۰۱۹)، «وثائقی المیادین: الجنوب السوری... لهیب الإقلیم»، یوتیوب، متاح على الرابط التالی https://www.youtube.com/watch?v=e5eNYGE1pTM
- یعلون، موشه (۲۰۱۹)، «الحل الوحید فی سوریا هو التقسیم»، موقع هافینغتون بوست عربی
- Friedman, George (2011), “Syria, Iran and the Balance of Power in the Middle East”, Stratfor 22November 2011
- Hentov, Elliot (2011), “Iran's unwanted revolution http://mideast. Foreignpolicy.com/post, /2011/05/10/iran-unwanted revolution.
- Hokayem, Emile (2012), “Syria and its neighbor”, survival: global politics and strategy, Vol.54NO2.
- Goodarzi uhin (2006). Syria and Iran. Tauris Academic Studies London New york. https://worldview.stratfor.com/article/syria-iran-and-balance-power-middle-east
- Lieberman, Avigdor (2019), “If Syria Provokes Israel, Assad will be out of power. http://www.jpost.com/Israel/FM-If-Syria-provokes-Israel-Assad-will-be-out-of-power.
- Ramazani, R. K. (1986), Revolutionary Iran: Challenge and Response in The Middle East U.S.: The John Hopkins university Press.
- Solomon, Erika (2014), “Syria's rebel groups http://www.reuters.com/article/us-syria-crisis-rebels-factbox
- Solomon, Jay & Nour Malas (2011), “Syria Would Cut Iran Military Tie, Opposition Head Says”, 2 December 2011 http://www.wsj.com/articles/SB10001424052970204397704577070850124861954
- Yadlin, Amos (2016), “five years back and five years forward” Israel's strategic Environment in 2011-2015 and policy Recommendations for 2016-2020, http://www.inss.org.il/uploadImages/systemFiles/Strategic%20Survey%202015 Yadlin.pd2016.
- Yadlin, Amos (2016), “Israel's Need to Take a Stand against the Assad Regime: A Moral Imperative and Strategic Necessity”, http://www.inss.org.il/index.aspx?id=4538&articleid=11829.
- Zahedi, Nesa, Sarparast Sadat, Seyyed Ebrahim, Dehqan Khalili, Morteza, (2019), An Assessment of the presence and role of Russia in the Syria crisis, Iranian Political Studies, Vol. 1, No. 1.
- Zarif, Mohammad Javad (2015), “Peace in Syria is vital. And it's within our grasp”, 18 December 2015 https://www.theguardian.com/commentisfree/2015/dec/18/syria-islam-syrians-peace
)