نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه تاریخ و تمدن اسلامی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع)، قم، ایران.
2 مرکز پژوهشی تمدن اسلامی و دین پژوهی پیامبر اعظم(ص)، قم، ایران.
چکیده
بحران اخیر سوریه، از بحران های پیچیده غرب آسیا(خاورمیانه) است که هم عوامل خارجی و هم عوامل داخلی، در بروز و تداوم آن نقش داشته اند. سؤال اصلی این است که عوامل ژئوپلتیکی از چه نقشی در این بحران برخوردار بوده اند؟ لذا هدف مقاله آن است که با روشی توصیفی- تحلیلی، عوامل ژئوپلتیکی سوریه و تأثیر آن بر بحران این کشور را تبیین نماید. یافته‌ها نشان می‌دهد: بحران سوریه، یک جریان سیاسی ـ اجتماعی علیه نظام حاکم است که اغلب بر عوامل ژئوپلتیکی استوار است. اشاره به مرزبندی سوریه در دوران استعمار فرانسه، ساختار نامناسب ساختار سیاسی و تک حزبی، تنوع مذهبی و قومی و قرارگرفتن در نقطه پرتنش خاورمیانه به عنوان عوامل ژئوپلتیکی از نتایج این مقاله است. در این میان، قرارگرفتن سوریه در محور مقاومت، اصلی ترین دلیل صف‌آرایی دشمنان غربی و حکومت‌های عربی منطقه در مقابل نظام حاکم سوریه و ظهور و تداوم بحران است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The role of geopolitical factors in the modernization crisis of 2011-2018 Syria
نویسندگان [English]
- Habib Zamani mahjoub 1
- Morteza Shirody 2
1 Assistant Professor, Department of Islamic History and Civilization, Imam Sadegh (AS) Institute of Islamic Sciences, Qom, Iran.
2 Islamic Civilization and Religion Research Center of the Holy Prophet (PBUH),, Qom, Iran.
چکیده [English]
The recent crisis in Syria is one of the complex crises in West Asia (Middle East) in which both external and internal factors have played a role in its occurrence and continuation. The main question is what role did geopolitical factors play in this crisis? Therefore, the purpose of this article is to explain the geopolitical factors of Syria and its impact on the crisis in this country in a descriptive-analytical way. Findings show: The Syrian crisis is a socio-political current against the ruling regime, which is often based on geopolitical factors. The results of this article refer to the demarcation of Syria during the French colonial period, the inappropriate structure of the political and one-party structure, religious and ethnic diversity and being in the tense point of the Middle East as geopolitical factors. Meanwhile, the fact that Syria is at the center of the resistance is the main reason for the line-up of Western enemies and Arab governments in the region against the ruling regime in Syria and the emergence and continuation of the crisis.
کلیدواژه‌ها [English]
- Syria
- the crisis
- Israel
- religious-ethnic diversity and Takfiris
آجرلو، حسین (1390). «تحولات سوریه: ریشه ها و چشم اندازها»، فصلنامه مطالعات خاور میانه، شمار 66، پاییز، ص 55 – 78.
أرمنازی، نجیب(1973). سوریة من الاحتلال حتی الجلاء، بیروت، دار الکتاب الجدید.
احمدی،محمدرضا(1386).روش تحلیل راهبردی،"حصون،شماره 13.
افنیخر، احمد یحیی(2003). الجولان،دمشق، الارض الاسیره.
امامی، محمدعلی(1376). سیاست و حکومت در سوریه، تهران، وزارت امور خارجه.
امینی، داود(1391). جغرافیای کشورهای جهان- سوریه، تهران، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
ایمانی مقدم، علیرضا(1394). مصاحبه درباره مسائل سوریه.
برزین، سعید(1365). تحولات سیاسی در سوریه، تهران، شرکت سهامی انتشار.
حتّی، فیلیپ(بی تا). تاریخ سوریه و لبنان و فلسطین، ترجمه جورج حداد، عبدالکریم رافق و تحریر جبرائیل جبور، بیروت، دار الثقافة.
حکیم، یوسف(1986). سوریة و العهد الفیصلی، بیروت، دار النهار للنشر.
حکیم، یوسف(1991). الانتداب الفرنسی، بیروت، دار النهار للنشر.
خلف، تیسیر(2009). رحلة حمّود البوسعیدی 1872، دمشق، التکوین للتألیف و الترجمة و النشر.
دراسیدل، آلاسدیر و بلیک،جرالد اچ. بلیک(1369). جغرافیای سیاسی خاورمیانه و شمال افریقا، ترجمه دره میرحیدر (مهاجرانی)، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه.
دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه (1387). سوریه، تهران، مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
ذوقی بارانی، کاظم،کنگاوری، روح الله و فراتی، محمدرضا (1390).«تحلیل ژئوپلتیک سوریه: بستری برای تدوین سیاست خارجی ایران در خاورمیانه»، فصلنامه سیاست دفاعی ، شمار 77، زمستان، ص195- 214.
رشیدرضا، محمد(2001). رحلتان إلی السوریة (1908-1920)، تحریر زهیر احمد ظاها، بیروت، المؤسسة العربیة للدراسات و النشر.
روحانی، حسن(1387). آشنایی با کشورهای اسلامی، تهران، مشعر.
زارعان، احمد(1394). مصاحبه در باره مسائل سوریه.
زرقانی،سیدهادی و احمدی، ابراهیم(1396)."شیعه هراسی به مثابه قلمروسازی گفتمانی محمور غربی-عربی در بحران های ژئوپلتیکی خاورمیانه؛ مطالعه موردی: بحران سوریه،" فصلنامه ژئوپلتیک، سال سیزدهم،شماره اول،بهار.
زهرانی، مصطفی و تیمور فرجی لوحه سرا(1395). «رویکرد ژئوپلیتیک فدراسیون روسیه در بحران سوریه»، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 94، تابستان 1395، ص43-70.
زمانی محجوب، حبیب و همکاران(1389). سقوط امپراتوری عثمانی با تأکید بر جنبش اصلاحات، قم، زمزم هدایت.
سعیدی، ابراهیم(1374). سوریه، تهران، مؤسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
سلطان، علی(1987). تاریخ سوریه 1908-1918، دمشق،دار الطلاس للدراسات و الترجمة و النشر.
سلطانینژاد، احمد (1392). سیاست خارجی سوریه در جنگ ایران و عراق، تهران، صفحه جدید.
سلطانی نژاد،احمد(1385)." عوامل ژئوپلتیکی مؤثر بر شکل گیری سیاست خارجی سوریه در بحران لبنان(1975-1990)،" فصلنامه ژئوپلتیک،سال دوم،شماره دوم،تابستان.
شریف، منیر(1991). المسلمون العلویون، من هم و أین هم، بیجا، بینا.
طاهایی، سیدجواد(1388). خاورمیانه جدیدتر (چشم انداهای وسیع روابط ایران و سوریه)، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی.
طربین احمد(بی تا). سوریه،بیروت، دایرة المعارف الاسلامیة، ج13.
عزالدین، علی ملا(1998). حیّ الاکراد فی مدینه دمشق بین عامی 1205-1979، بیروت، دارآسو للطباعه و النشر و التوزیع.
عنایت حمید(1358). سیری در اندیشه های سیاسی جهان عرب، تهران، امیرکبیر.
کریمی، علی و گرشاسبی،رضا (1394). «ماهیت سیاسی جریان های تکفیری سوریه»، فصلنامه مطالعات ملی، پاییز ، شماره 63، ص 101-120.
کیالی، نزار(1997). دراسة فی تاریخ سوریة السیاسی المعاصر 1920-1950، دمشق، دار الطلاس للدراسات و الترجمة و النشر.
لوغاک، دانییل(2006). سوریة فی عهدة الجنرال الأسد، ترجمة حصیف عبد الغنی، قاهره، مکتبة المدبولی.
لیسکو، روجیه(2007). الیزیدیة فی سوریة و جبل سنجار، ترجمه احمد حسن، بغداد، دار المدی للثقافة و النشر.
لیفریت، فلاینت(2005). وراثه سوریه اختبار بشار بالنار، ترجمه عماد فوزی شعیبی، بیروت، دارالعربیه للعلوم.
محمودیان،آرمان(1392).« فراز و فرودهای کردهای سوریه» قابل دسترسی در: http://www.kurdpress.com/Fa/NSite/FullStory/News/?Id=48404#Title= مورخ 1 ژانویه 2014.
مسجدجامعی، محمد(1367). نگرشی به مسائل کشورهای جهان، سوریه، لیبی و الجزایر، تهران، مؤسسه بین المللی کتاب.
مصلی نژاد، عباس(1391)." هویت یابی شیعیان و ژئوپلتیک نوین خاورمیانه،"فصلنامه ژئوپلتیک،سال هشتم، شماره اول،تابستان.
مطر، منی(2012). الانتفاضه السوریه من الالف الی الیاء، بیروت، دار العربیه للعلوم ناشرون.
معلم، ولید(1988). سوریه: 1916-1946،دمشق، الطریق الی الحریه.
نیاکویی، امیر و بهمنش،حسین(1391). «بازیگران معارض در بحران سوریه: اهداف و رویکردها»، روابط خارجی ، شماره 16، زمستان، ص 97-135.
ویلی، پیتر(1386). آشیانه عقاب: قلعه های اسماعیلی در ایران و سوریه، ترجمه فریدون بدره ای، تهران، نشر و پژوهش فروزان فر.
Fisher ,W.b.(2011). "Syria physical and social Geography", Europa Regional surveys of The World: The Middle East and North Africa, London, Routledge.
Mossallanejad,Abbas(2016).”The Rise of isis and the future of Iraq’s security,” Geopolitics Quarterly,Volume:11,No4,winter.
Lammens ,H,”AL-SHAM”(1997 ) The Encyclopadia of Islam, New edithion, Leiden. Brill.
Lucas ,Ombline ( 2011). Être Alaouite dans la Syrie des al Assad, Le Monde Des Religions. Publié le .
Troudi, Mohamed Fadhel(2006). La Syrie : un pays mûr pour l'islamisme, Géostratégiques, n° 13 .
)