نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی ، مشهد، ایران.

چکیده

پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 1357، نقطه عطف تاریخی و سرآغاز دوران جدیدی از حیات حکومت اسلامی در تاریخ جهان اسلام به شمار می‌رود. یکی از بارزه های این تحول شگرف ، احیاء مفاهیم ناب الهی- انسانی در چارچوب آموزه های دین مبین اسلام می باشد؛ اما این احیاگری که به نوعی نشات گرفته از مطالبات مردمی بشمار می رود ،محدود به تنگناهای زمانی/ مکانی جامعه ایرانی نمانده و به علت غنای محتوایی /معنایی خود، در چارچوبه های جغرافیایی/ زمانی دیگر نیز بازتاب پیدا نموده است. یکی از قالب های نظری که از قدرت تبیینی مناسبی جهت نحوه تاثیر گذاری و بازتاب وجوه ممتازه ارزشی انقلاب ایران بر سایر جنبش های اسلامی/مردمی کشورهای دیگر در مقاطع زمانی مختلف می باشد ، نظریه سازه انگاری و مفهوم اشاعه آن است. نوشتار حاضر تلاش نموده تا با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی و با استمداد از مفاهیم و مفروضه‌های موجود در نظریه سازه‌انگاری، به تحلیل جایگاه سیاست منطق اشاعه در تاثیرپذیری جنبش‌های بیداری اسلامی از انقلاب اسلامی ایران بپردازد. در واقع آنچه نوشتار حاضر بر مبنای مفهوم اشاعه معتقد به آن است، تاثیرپذیری جنبش‌های بیداری اسلامی از مفاهیم، ارزش‌ها و هنجارهای انقلابی و اسلامی ایران به صورت خودجوش و به مثابه الگویی از حکومت دینی ـ اسلامی بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the impact of the Islamic Revolution of Iran on the recent Islamic Awareness movements with an emphasis on the concept of constructivism dissemination

نویسنده [English]

  • Mohammad Javad Ranjkesh

Assistant Professor of Political Science, Ferdowsi University, Mashhad, Iran.

چکیده [English]

The victory of the Islamic Revolution of Iran in 1978 is a turning point in history and the beginning of a new era in the life of the Islamic government in the history of the Islamic world. One of the highlights of this dramatic development is the revival of pure divine-human concepts within the teachings of Islam. However, this revival, which is considered to have originated from the demands of the people, is not limited to the temporal / spatial bottlenecks of the Iranian society and has been reflected in other geographical / temporal frameworks due to its content / semantic richness. One of the theoretical formats that is a suitable explanatory power for the way of influencing and reflecting the excellent value aspects of the Iranian revolution on other Islamic / popular movements of other countries at different times, is the theory of structuralism and the concept of its dissemination. The present article tries to analyze the position of the logic of dissemination logic in the effectiveness of Islamic awakening movements from the Islamic Revolution of Iran with a descriptive-analytical approach and using the concepts and assumptions in the theory of constructivism. In fact, what the present paper believes is based on the concept of dissemination, the influence of Islamic awakening movements on the revolutionary, Islamic and Islamic concepts, values ​​and norms of Iran spontaneously and as a model of religious-Islamic government.

کلیدواژه‌ها [English]

  • constructivism
  • Dissemination Policy
  • Islamic Revolution of Iran
  • Islamic Awakening
آقابخشی، علی (1374)، فرهنگ علوم سیاسی، تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران.
آدلر، امانوئل (1376)، «سازنده‌گرایی در سیاست جهانی»، ترجمه هوشنگ راسخی، مجله سیاست خارجی، سال یازدهم، شماره4.
ابراهیمی‌ورکیانی، محمد (1382)، «همزیستی مسالمت‌آمیز از نگاه شرایع و ادیان الهی»، آینه معرفت، شماره1.
ابراهیمی، شهروز و علی‌اصغر ستوده (1391)، «امکان‌سنجی الگودهی انقلاب اسلامی ایران به جنبش‌های دینی ـ مردمی اخیر در خاورمیانه»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال نهم، شماره 28.
برزگر، ابراهیم (1388)، «عوامل موثر در تأثیرات فراملی انقلاب اسلامی؛ چارچوب مفهومی»، فصلنامه علوم
اجتماعی، شماره 42 و 43.
پیران، پرویز (1384)، «فقر و جنبش‌های اجتماعی در ایران»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال پنجم، شماره 18.
جهان‌بین، فرزاد و فتح‌اله پرتو (1391)، «راهبرد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال جنبش‌ بیداری اسلامی اخیر»، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال اول، شماره3.
حق‌شناس، محمدرضا (1390)، «رهیافت سازه‌انگاری (ونتی) در پرونده هسته‌ای و روابط ایران و اروپا»، ماهنامه سیاسی ـ اقتصادی، شماره 283.
حشمت‌زاده، محمدباقر (1377)، تأثیر انقلاب اسلامی بر کشورهای اسلامی، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
خواجه‌سروی، غلامرضا (1391)، «نسبت انقلاب اسلامی با بیداری اسلامی: وجوه تشابه و تمایز»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال نهم، شماره 28.
خضری،رویا(1388)، «جایگاه فرهنگ در نظریه‌های روابط بین‌الملل»، فصلنامه خط‌اول رهیافت انقلاب اسلامی، سال سوم، شماره10.
دهقانی‌فیروزآبادی، سیدجلال و فیروزه رادفر (1388)، «الگوی صدور انقلاب در سیاست‌ خارجی دولت نهم»، دانش سیاسی، سال پنجم، شماره اول.
دهقانی‌فیروزآبادی، سیدجلال (1389)، سیاست ‌خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: سمت.
درخشه، جلال و محمدجمیری (1390)، «انقلاب اسلامی و تحول در حرکت شیعی در عریستان سعودی»، فصلنامه شیعه‌شناسی، سال نهم، شماره 36.
رنجکش، محمدجواد و حمیدرضا کشاورز (1391)، «فناوری‌های ارتباطی/ اطلاعاتی جمهوری اسلامی ایران و تحولات منطقه‌ای در خاورمیانه2010-2011»، ماهنامه مدیریت ارتباطات، شماره25 .
سازمند، بهاره (1389)، «جایگاه فرهنگ در نظریه‌های روابط بین‌الملل»، در تحول مفاهیم در روابط بین‌الملل(مجموعه مقالات)، به اهتمام حمیرا مشیرزاده و نبی‌الله ابراهیمی، تهران: پژوهشگاه مطالعات راهبردی.
ستوده، محمد (1380)، «سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و ساختار نظام بین‌الملل»، فصلنامه علوم سیاسی، سال چهارم، شماره‌16.
شفیعی، نوذر و روح‌الله زمانیان (1390)، «سیاست‌ خارجی از دیدگاه نظریه‌ها (واقع‌گرایی، لیبرالیسم  و سازه‌‌انگاری)»، مجله مطالعات سیاسی – اقتصادی، شماره285.
شیرودی، مرتضی (1389)، «کاربرد مدل جنبش اجتماعی، انقلاب رنگی و فرارنگی در تحلیل حوادث پس از انتخابات دهم ریاست جمهوری ایران»، معرفت، سال نوزدهم، شماره 153.
عسگرخانی، ابومحمد و جهانشیر منصوری‌مقدم (1389)، «همکاری و منازعه در روابط ‌بین‌الملل، نگاهی به نظریه سازه‌انگارانه «الکساندر ونت»، فصلنامه سیاست، دوره40، شماره 3.
غفاری، مسعود و سیدحسین اطهری (1383)، «مدرنیته و جنبش‌های اجتماعی»، مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، سال اول، شماره2.
قزوینی، حمید (1387)، سلطه خارجی و فقدان مشروعیت سیاسی رژیم پهلوی، تهران: موسسه مطالعات پژوهشی و بین‌المللی.
متقی، ابراهیم و حجت کاظمی (1386)، «سازه‌انگاری، هویت، زبان و سیاست‌ خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه سیاست، دوره 37، شماره4.
ملکوتیان، مصطفی و دیگران (1388)،‌ «تحلیل سازه‌انگارانه تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر آمریکای لاتین»، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، شماره چهارم.
مشیرزاده، حمیرا (1386)، تحول در نظریه‌های روابط‌ بین‌الملل، تهران: نشر سمت.
مشیرزاده، حمیرا (1383)، «سازه‌انگاری به‌عنوان فرانظریه روابط ‌بین‌الملل»، فصلنامه سیاست، شماره65.
محمدی، منوچهر (1389)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران؛ اصول و مسائل، تهران: نشر دادگستر.
مولانا، حمید و منوچهر محمدی (1388)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دولت احمدی‌‌نژاد، تهران: انتشارات دادگستر.
محمدی، منوچهر (1386) بازتاب جهانی انقلاب اسلامی ایران، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
نهضت زنان مسلمان (1361)، مواضع نهضت آزادی در برابر انقلاب اسلامی ایران.
نواب، محمد (1385)، «امت در حرکت»، نشریه سوره، دوره جدید، شماره 27.
نخعی، هادی (1376)، توافق و تزاحم منافع ملی و مصالح اسلامی، «بررسی تطبیقی سیاست خارجی دولت‌های ملی و اسلامی»، تهران: وزارت امور خارجه.
واعظی، طیبه (1389)، «هویت در روابط‌ بین‌الملل»، در تحول مفاهیم در روابط بین‌الملل(مجموعه مقالات)، به اهتمام حمیرا مشیرزاده و نبی‌الله ابراهیمی، تهران: پژوهشگاه مطالعات راهبردی.
ونت، الکساندر (1384)، نظریه اجتماعی سیاست بین‌الملل، ترجمه حمیرا مشیرزاده، تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
هادیان، ناصر (1382)، «سازه‌انگاری از روابط بین‌الملل تا سیاست ‌خارجی»، فصلنامه سیاست‌ خارجی، سال هفدهم، شماره چهارم.
یزدان‌پناه، مهدی(1390)، مجموعه مقالات کوتاه دانشجویی با موضوع بیداری اسلامی، تهران: دفتر مطالعات فرهنگی و برنامه‌ریزی اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
http://www.borhan.ir
http://www.islamtimes.org