نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دکترای تخصصی علوم سیاسی، دانشگاه تهران، ایران.
چکیده
روند شکل گیری و سپس قدرت یابی داعش در عراق و سوریه دارای عوامل متعددی است که قطعاً عوامل اجتماعی از مهمترین آن است. اشغال عراق در سال 2003 م توسط ایالات متحده آمریکا و تبعات ناشی از آن بر جامعه و دولت عراقی سرآغاز بخش مهمی از تحولات منتهی به تشکیل داعش محسوب می‌گردد. سؤال مقاله این است که؛ از منظر جامعه شناختی چگونه می‌توان شکل گیری و قدرت یابی جریان سلفی – تکفیری در عراق بخصوص داعش را تبیین نمود؟ جهت پاسخگویی به این پرسش از چارچوب ارائه شده در نظریه «رفتار جمعی نیل اسملسر» که مشتمل بر فرایندی شش متغیره است، بهره گرفته می شود. بر این اساس با درنظرکرفتن متغیر « فشار ساختاری » فرضیه این مقاله در پاسخ به پرسش اصلی بدین صورت است که؛ ابهامات، محرومیت‌ها و سوء ظن‌های شکل گرفته میان اعراب اهل سنت در پی اشغال عراق به عنوان مهمترین مصداق فشار ساختاری، از جدی ترین عوامل جامعه شناختی دخیل در شکل و قدرت گیری داعش محسوب می شود. نگارنده پس از بررسی دقیق فشار ساختاری ایجاد شده پس از اشغال عراق بر اعراب اهل سنت و احصاء جدول ترکیبی سطوح جزئیت کنش جمعی اعراب اهل سنت در عراق قبل از اشغال و کانون‌های فشار ساختاری فشار ساختاری پس از اشغال، با استفاده از روش جمع آوری اسنادی و منابع کتابخانه‌ای به تبیین ( چرایی ) و سپس تحلیل ابعاد جامعه شناختی شکل و قدرت گیری داعش می پردازد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The study of sociological background and social factors affecting the formation and empowerment of the Salafist-Takfiri group of ISIL in Iraq (2003-2003)
نویسنده [English]
- Houssein Behmanesh
PhD in Political Science, University of Tehran, Iran.
چکیده [English]
The process of formation and then the rise of ISIS in Iraq and Syria has several factors, the most important of which are social factors. The US occupation of Iraq in 2003 and its aftermath on Iraqi society and government marked the beginning of an important part of the developments leading up to the formation of ISIS. The question of the article is that; From a sociological point of view, how can the formation and rise of the Salafi-Takfiri movement in Iraq, especially ISIS, be explained? To answer this question, the framework presented in Neil Smelser's theory of collective behavior, which consists of a six-variable process, is used. Accordingly, considering the variable "structural pressure", the hypothesis of this article in answer to the main question is that; The ambiguities, deprivations and suspicions formed among the Sunni Arabs following the occupation of Iraq, as the most important example of structural pressure, are among the most serious sociological factors involved in the formation and rise of ISIS. After carefully examining the structural pressure created after the occupation of Iraq on the Sunni Arabs and compiling a composite table of the levels of detail of the collective action of the Sunni Arabs in Iraq before the occupation and the centers of structural pressure of the structural pressure after the occupation, using the document collection method And library sources explain (why) and then analyze the sociological dimensions of the formation and rise of ISIS.
کلیدواژه‌ها [English]
- Iraq
- Salafi
- Sunni Arabs
- collective action
- collective behavior
اسملسر، نیل (1381)، تئوری رفتار جمعی با مقدمه عماد افروغ، ترجمه: رضا دژاکام، تهران، نشر دواوین.
بشری، اسماعیل (1383)، عراق در گذار، گرداب یا کاتالیزور، مجله مطالعات دفاعی و امنیتی، پاییز، شماره 40، 160 – 117.
پور سعید، فرزاد (1389)، برآورد استراتژیک عراق آینده، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال سیزدهم، شماره اول، بهار، شماره مسلسل 47، 211 – 176.
ثقفی عامری، ناصر (1385)، عراق جدید تغییرات ژئوپلیتیک، فصلنامه راهبرد، بهار، شماره 39، از ص 115 تا 131.
چاندراسکاران، راجیو (1389)، طندگی شاهانه در شهر زمردی (داخل منطقه سبز بغداد)، ترجمه: فرزانه باغستانی و محمد یاسر فرحزادی، انتشارات روابت فتح، تهران.
حاجی یوسفی، امیر محمد (1388)، هلال شیعی؛ فرصت ها و تهدیدها برای جمهوری اسلامی ایران، اعراب و آمریکا، مجله دانش سیاسی، بهار و تابستان، شماره 9، 192- 159.
الخفاجی، عصام (1378)، جنگ و جامعه عراق در مسیر نظامی شدن، مجله گفتگو، بهار، شماره 23، 81 – 64.
الزبیدی، حسن لطیف؛ العبادی، نعمه محمد و السعدون، عاطف لافی (1393)، عراق در جستجوی آینده، ترجمه: علی شمس. تهران: موسسه مطالعات اندیشه سازان نور.
عبدالملکی، سعید (1394)، تحلیل روانشناختی پدیده داعش با تاکید بر روانشناسی سیاسی، تهران: نشر علم.
قهرمان پور، رحمن (1383)، پارادوکس‌های پیش روی آمریکا در عراق، مطالعات دفاعی و امنیتی، پاییز، شماره 40، 24- 1.
محرمی، توحید (1394)، پیامدهای فرهنگی اشغال عراق، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
مریجی، شمس آل... (1386)، اشغال عراق و مسائل پس از آن، مجله علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم (ع)، پاییز و زمستان، شماره 39 و 40، 52 – 29.
نجات، سید علی (1394)، کالبد شکافی داعش، تهران: انتشارات موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران.
Chulov, Martin (2014), " How an arrest in Iraq revealed Isis`s $2bn jihadist network" the Guardian (June 15, 2014). Available from: https://www.theguardian.com/world/2014/jun/15/iraq-isis-arrest-jihadists-wealth-power
Israeli, Raphael (2004), "the Iraq war" port land: Sussex Academic press.
Sefr al-Hawali (1991), Kissinger’s Promise and the American Aims in the Gulf, Riyadh: al-Saudia.
)